تبیین فلسفی- مفهومی ژئوپلیتیک شهری

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.

چکیده

تحولات صورت گرفته در عرصه‌های مختلف زمینه ساز شکلدهی به مباحث جدید در عرصه مطالعه در حوزه شهرها به عنوان پدیده‌های فضایی- جغرافیایی می‌باشند. اگر چه شهرها در گذشته نیز از اهمیت و جایگاه برجسته برخوردار بوده‌اند، اما تغییرات صورت گرفته پیرامون قدرت و سطوح قدرت، افزایش نقش آفرینی بازیگران فروملی زمینه ساز شکل‌دهی به مباحث ژئوپلیتیک در زمینه شهرها را فراهم آورده است. هدف نوشتار حاضر، شناخت و درک تاریخچه کلی، ماهیت فلسفی، چرایی، تعاریف موجود در زمینه ژئوپلیتیک شهری به عنوان یک بحث جدید و رو به گسترش می باشد. از این‌رو در این نوشتار جهت تحلیل اطلاعات بیان شده، از روش تحلیل محتوا بهره گرفته شده است. با بررسی تاریخچه شکل گیری مفهوم ژئوپلیتیک شهری و تعاریف موجود از آن مشخص شد آنطور که بایسته و شایسته است مفهوم و ماهیت ژئوپلیتیک شهری به خوبی مشخص نشده است. بدین ترتیب نگارندگان ماهیت فلسفی ژئوپلیتیک شهری را منابع جغرافیایی قدرت با تأکید بر شهر، فضای شهرها و حوزه نفوذ آنها و مناسبات شکل گرفته از آن در سطوح (محلی، ملی، منطقه‌ای، جهانی) می‌دانند. نتایج بررسی کلی مفهوم‌سازی‌های صورت گرفته از ژئوپلیتیک شهری در کارهای مورد بررسی نشان دهنده آن است که آن گونه که بایسته و شایسته است مفهوم سازی درستی از ژئوپلیتیک شهری صورت نگرفته است. بر این مبنا، می‌توان ژئوپلیتیک شهری را در قالب چهار بعد (مکانی، بازیگران، کارکردی و گفتمان) در نظر گرفت و تعریف کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Philosophical-conceptual explanation of urban geopolitics

نویسندگان [English]

  • Arash Ghorbani Sepehr 1
  • Mohsen Janparvar 2
1 PhD of student in Political Geography, Kharazmi University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor of Political Geography, Ferdowsi University, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

Developments in various fields have led to the emergence of new topics in the field of study in urban areas as spatial-geographic phenomena. Although cities have already had a prominent place in the past, changes in power and levels of power have increased the role of subordinate actors that have shaped geopolitical debates on cities. The purpose of this paper is to understand and understand the general history, philosophical nature, reason, and definitions of urban geopolitics as a new and expanding issue. Therefore, in this paper for analyzing the information, content analysis method has been used. By examining the history of the formation of the city's geopolitical concept and its existing definitions, it became clear that the concept and nature of urban geopolitics are not well defined, as is necessary and desirable. Thus, the authors consider the geopolitical philosophical nature of the city to be the geographic resources of power, with emphasis on the city, the space of cities and their sphere of influence, and its relations at the levels (local, national, regional, global). The results of the general survey of urban geopolitical conceptualizations in the researches show that proper conceptualization of urban geopolitics is not necessary. Based on this, one can consider urban geopolitics in terms of four dimensions (location, actors, function, and discourse(

کلیدواژه‌ها [English]

  • City
  • Geopolitics
  • Urban Geopolitics
  • Power Actors
1. اتوتایل، ژیرویددالبی، سیمون، روتلج، پاول (1380)، اندیشه‌ای ژئوپلیتیک در قرن بیستم. ترجمه محمدرضا حافظ نیا و هاشم نصیری، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، تهران.
2. احمدی پور، زهرا، میرزایی تبار، میثم (1393)، تبیین ژئوپلیتیکی اکولوژی سیاسی و اقتصاد سیاسی شهر، هفتمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران. 18-1. تهران.
3. پاپلی یزدی، محمد حسین، سناجردی، رجبی (1382)، نظریه های شهر و پیرامون، انتشارات سمت، تهران.
4. پورداوود، ابراهیم (1355)، فرهنگ ایران باستان، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
5. پورموسوی، سیدموسی، قورچی، مرتضی، رستمی، قهرمان (1390)، تبیین ژئوپلیتیکی کلانشهر های جهانی: تاملی بر تفاوت یابی مفهومی شهر جهانی و جهان شهر. فصلنامه بین المللی، سال هفتم، شماره اول، 69-41.
6. جان پرور، محسن، قربانی سپهر، آرش (1396)، ژئوپلیتیک شهری، تهران: انجمن ژئوپلیتیک ایران.
7. حافظ نیا، محمدرضا (1385)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، انتشارات پاپلی، مشهد.
8. حافظ نیا، محمدرضا، کاویانی راد، مراد (1393)، فلسفه جغرافیای سیاسی، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران.
9. خلیل آبادی، حسن (1390)، ژئوپلیتیک شهری. چاپ اول، نشر پژوهشی نوآوران شریف، تهران.
10. دادس، کلاز (1390)، ژئوپلیتیک (مقدمه ای بسیار کوتاه)، ترجمه زهرا پیشگاهی فرد و محمد زهدی گهرپور، انتشارات زیتون سبز، تهران.
11. دانشپور عبدی، زهره (1387)، درآمدی بر نظریه های برنامه ریزی با تاکید ویژه بر برنامه ریزی شهری، انتشارات دانشگاه شهیدبهشتی، تهران.
12. ربانی، رسول (1385)، جامعه شناسی شهری. چاپ دوم، انتشارات دانشگاه اصفهان، اصفهان.
13. ساسانپور، فرزانه، حاتمی، افشار، بابایی، شایان (1396)، تحلیل رقابت‌پذیری کیفیت زندگی کلانشهر تهران در سطح جهانی، فصلنامه علمی-پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، سال پانزدهم، شماره 55، صص 398-377.
14. شارع پور، محمود (1391)، جامعه شناسی شهری. چاپ پنجم، انتشارات سمت، تهران.
15. صیامی، قدیر، خلیل آبادی، حسن (1390)، ژئوپلیتیک شهری؛ رویکردی نوظهور در تحلیل های ژئوپلیتیک ایران. فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه ای، سال نهم، شماره 16، 169-145.
16. غنی نژاد، موسی (1376)، معرفت شناسی علم اقتصاد، موسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه، تهران.
17. کامران دستجردی، حسن و همکاران (1397)، مطالعه شهر در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک با تأکید بر نظریه گاتمن و کاکس، فصلنامه علمی-پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، سال شانزدهم، شماره 56، صص 207-192.
18. کامران دستجردی، حسن، بدیعی ازنداهی، مرجان، حسینی نصرآبادی، نرجس (1397)، جغرافیای سیاسی شهر، چیستی و چرایی، فصلنامه علمی-پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، سال شانزدهم، شماره 59، صص 23-5.
19. کاویانی، آزاده، فرهودی، رحمت الله، رجبی، آزیتا (1396)، رشد شهری و عوامل محرک آن (مطالعه موردی: کلانشهر تهران)، فصلنامه علمی-پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، سال پانزدهم، شماره 55، صص 36-21.
20. کست، ایولا، بئتریس، ژیبلن (1378)، عوامل و اندیشه‌ها در ژئوپلیتیک، نشر آمن، تهران.
21. کمانرودی کجوری، موسی، کرمی، تاج الدین، عبدی، عطاءالله (1389)، تبیین فلسفی – مفهومی جغرافیای سیاسی شهر. فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک، سال ششم، شماره سوم، 44-9.
22. مجتهدزاده، پیروز (1386)، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، انتشارات سمت، تهران.
23. محمدی، حمیدرضا، سلیم نژاد، ندیمه، احمدی، ابراهیم (1396)، بازتعریفی از ژئوپلیتیک شیعه (با تأکید بر راهپیمایی اربعین)، فصلنامه علمی-پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، سال پانزدهم، شماره 52، صص 120-103.
24. مویر، ریچارد. (1379)، درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی. ترجمه دره میرحیدر و سید یحیی صفوی، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران.
25. میرحیدر، دره (8آذر ماه 1393)، سخنرانی نسبت بین جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران.
26. نظریان، اصغر (1378)، جغرافیای شهری ایران، انتشارات پیام نور، تهران.
27. هاروی، دیوید (1387)، شهری شدن سرمایه. ترجمه عارف اقوامی مقدم، نشر اختران، تهران.

28. Copley, G. R., (2016). Urban Geopolitics in a Time of Chaos. Published by: The International Strategic Studies Association, Alexandria, Virginia.
29. Curtis, S., (2017). Global Cities and Global Order. Institut barcelona estudis internacionals.
30. Fregonese, S., (2012). Urban geopolitics 8 years on: Hibrid sovereignties, the everyday , and geographies of peace, Geography Compass.
31. Grabkowska, M., (2018). Urban space as a commons in print media discourse in Poland after 1989. Cities, Volume 72, Pages 122-129.
32. Graham, S., (1998). Global Grids of Glass: On Global Cities, Telecommunications and Planetary Urban Networks, Urban Studies, Vol. 22, Nos.
33. Graham, S., (2004). Cities, War and Terrorism: Towards an Urban Geopolitics, Oxford: Blackwell
34. Hewitt, K., (1983). Place Annihilation: Area Bombing and Fate of Urban Palces, Annals of the Association of American Geographers.
35. Ingram, A and Dodds, K., (2009). Spaces of Security and Insecurity Geographies of the War on Terror, Ashgate Publishing Limited, British Library Cataloguing in Publication Data.
36. Lacoste, Y., (2006). Géopolitique, la longue histoire d aujourd hui .Pairs: Larousse.
37. Purcell, M., (2003). Citizenship and the Right to the Global City: Reimagining the capitalist World Order, International Journal of Urban and Regional, Volume 27.3.
38. Salukvadze, J. and Golubchikov, O., (2016). City as a geopolitics: Tbilisi, Georgia — A globalizing metropolis in a turbulent region. Cities, Volume 52, Pages 39-54.
39. Sandara, B., (2007). Géopolitique et Géopolitique Urbaine. Capsules, 1-30.
40. Sandara, B., (2007). Geopolitique Urbaine et regionale: la comedie Urbaine de Quebec. Montreal, Meridien.
41. Sassen, S., (2006). Cities in a World Economy. Pine Forge Press an Imprint of Sage Publications.
42. Sassen, S., (2012). Cities in a World Economy. University of California Press.
43. Scott, A. j., (2000). The Cultureal economy of Paris. Volume 30, Septamber /2000,International Journal of Urban Regional research.
44. Throgmorton, J. A., (2005). Where Muhamaad Ali Learned to Fight, Inventing a Sustaining Myth for a Place Called Louisville, the university of Iowa.
45. Timberlake, M. Dennis, W., Yehua. X. ,Ma, H., Jianmei, H., (2014). Global cities with Chinese characteristics. Cities, Volume 41, Part B, Pages 162-170.
46. Tuathail, G. and Dalby, S., (1998). Geopolitics, First published in 1998 by Routledge.
47. Tuathail. G., Dalby, S. Routledge, P., (2003). The Geopolitics Reader, published in the Taylor & Francis e-Library.،