ارزیابی تغییرات مدیریتی و کالبدی- فضایی شهرهایِ پیرامون مادرشهر تهران (موردپژوهی: شهر قدس)

نویسندگان

1 دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهرری، ایران.

2 استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهرری، ایران.

چکیده

شهرگرایی شتابان، رشد روزافزون شهرها، افزایش تراکم جمعیت در نواحی شهری ناشی از مهاجرت و تبدیل کانون‌های روستایی به مکان‌های گسسته‌ی شهری و ادغام شهری به شهری دیگر سبب برهم‌خوردن تعادل فضایی جمعیت و برنامه‌ریزی، آسیب‌های اجتماعی و دگرگونی‌های کالبد شهری فراگیر شده است که این تغییرها، نیاز به تغییرات مدیریتی و کالبدی- فضایی دارد. مدیریت حریم کلان‌شهرها به دلایل مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و زیست‌محیطی، موضوعی چالش‌برانگیز و تنش‌آفرین در روابط بین سطوح حکومتی بوده است. کلان‌شهر تهران نیز در رابطه با مسائل توسعه در نواحی حریم با چالش‌هایی پرشمار روبه‌رو است. این مدیریت به لحاظ عمل‌کردی و و جغرافیایی، یک مدیریت پراکنده است؛ از این رو، ضرورت به‌کارگیری نظام مدیریت یک‌پارچه‌ی شهری در این نواحی بایسته است. جامعه آماری شامل شهروندان و کارشناسان(مدیران و مسئولان) شهرقدس است که بر اساس برآورد فرمول کوکران، این تعداد برای شهروندان برابر با 384 نفر و برای کارشناسان برابر با 226 نفر تعیین شده و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های پژوهش از نرم‌افزار SPSS و برای آزمون فرضیه‌ها از آزمون t تک‌متغیره بهره‌گیری شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که مدیریت یک‌پارچه‌ در شهر قدس، به عنوان یکی از شهرهای پیرامون مادرشهر تهران، در سطحی نامناسب قرار دارد و تنها برقراری این مدیریت باعث پیش‌رفت عمرانی، خدماتی و رضایت عمومی می‌شود. در همین راستا، فرضیه‌ی پژوهش مورد تأیید قرار گرفته است و پیوستنِ شهر قدس به شهر تهران از جنبه‌ی بهبود مدیریتی و کالبدی- فضایی در شهر قدس، اثرگذار است. کارشناسان و مردم شهر قدس در الحاق شهر قدس به شهر تهران دیدگاه موافق دارند و باورمندند که این عمل به دگرگونی‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و افزایش اعتبارات برای طرح‌های عمرانی شهر قدس می‌انجامد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation of managerial and physical-spatial changes of cities around the capital of Tehran (Case study: Ghods city)

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Koozegar 1
  • Alireza estslaji 2
1 PhD in Geography and Urban Planning, Islamic Azad University, Imam Khomeini Memorial Branch, Shahreri, Iran.
2 Professor of Geography and Urban Planning, Islamic Azad University, Imam Khomeini Memorial Branch, Shahre rey. Iran.
چکیده [English]

Rapid urbanization, rising growth of cities, ever-increasing accumulation of population in urban areas caused by migration, and finally converting the rural centers to urban detached places, and attaching a city to another one have unbalanced population and planning’s spatial equilibrium, social damages and extended physical changes. These changes need managerial and physical- spatial transformations. Managing the boundaries of metropolises due to various economical, political, social and environmental reasons is a challenging problem among the connections of governmental levels. As well, Tehran metropolis has encountered a lot of problems in relation to development around its borders. This management is functionally and geographically a dispersed one. Therefore, applying urban integrated management system in these areas is an imperative need. The statistical population includes citizens and Experts (managers and officials) of the city of Quds. According to Cochran's formula, this number is equal to 384 for citizens and for Experts are designated equal to 226 people. In this paper the research data has been analyzed by SPSS software and the hypothesis has been analyzed by one-variable T-test. The results show that urban integrated management at Qods city as a peripheral town of Tehran metropolis is inappropriate and unacceptable. Only establishing this kind of management can bring about physical and servicing development and public satisfaction. In this relation, Joining Qods city to Tehran metropolis is very effective from the view of managerial and physical- spatial improvement. The city’s experts and residents are agreed with Tehran- Qods combination and believe that this act lead to political, economical, cultural and social transformations and bring about more budgets for Qods city.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hamid Reza Koozegar Alireza Estalaji Department of Human Geography
  • Urban Planning
  • Islamic Azad University
  • Yadegar Imam Branch
  • Tehran
  • Iran Evaluation of managerial and physical-spatial changes of cities around the capital of Tehran (Case study: Ghods city) Management changes
  • physical-spatial changes
  • peripheral cities
  • Ghods city
  • Tehran metropolis

مراجع

  1. استعلاجی، علیرضا (1392)، اصول تحقیق و برنامه‌ریزی توسعه، تهران: انتشارات سمیع.

  2. استیری، حسین (1386)، سیر تحول کالبدی- فضایی روستاها در مسیر گسترش شهر تهران- مورد: روستای طرشت، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران.

  1. انتقامی، آرش و استعلاجی، علیرضا، 1393، جایگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه ریزی روستایی با تاکید بر رویکرد فرهنگی، اجتماعی، دوازدهمین کنگره انجمن جغرافیایی ایران با محوریت آمایش سرزمین، الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت،نجف آباد.
  2. انوری، سید احمد؛ بهزادفر، مصطفی؛ و شیعه، اسماعیل (1398)، ارتقای اصول مرتبط با نظام کنترل ساخت و ساز بر مبنای روی‌کرد پایداری و حقوق شهروندی، فصل‌نامه‌ی علمی- پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیایی ایران، سال هجدهم، شماره‌ی 65، بب. 85 – 97.
  3. پاپلی یزدی، محمدحسین و رجبی سناجردی، حسین (1389)، نظریه‌های شهر و پیرامون، تهران: سمت.
  4. پناهی، رجب و زیاری، کرامت‌اله (1388)، بررسی تأثیر فعالیت‌های کشت و صنعت بر شهر نوبنیاد پارس‌آباد، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره‌ی 83.
  5. توکلی، حسین و استعلاجی، علیرضا، ارزیابی تغییرات پیوندهای شهر و روستا در نظام توسعه پایدار ناحیه ای- مطالعه‌ی موردی: شهرستان ری و حوزه نفوذ، فصل‌نامه‌ی علمی- پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیایی ایران، شماره‌ی 58، پائیز97
  6. چاروسایی، علی و ایلانلو، مریم (1399)، راه‌کارهای مدیریت یک‌پارچه‌ی شهری- نمونه‌ی موردی: شهر اهواز، فصل‌نامه‌ی علمی- پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیایی ایران، سال هجدهم، شماره‌ی 65.
  7. حسین زاده، نعمت و استعلاجی، علیرضا و دانیالی، تهمینه،1399،تبیین راهبردهای مدیریت بحران در بافت های فرسوده شهری (مطالعه موردی: منطقه19 شهرداری تهران) فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، دوره:13، شماره:1
  8. حسینی، سیدهادی و سلیمانی مقدم، هادی (1385)، توسعه‌ی شهری و تضعیف مفاهیم محله‌ای، فصل‌نامه‌ی مسکن و انقلاب، شماره‌ی 331.
  9. زنگیشه، کامران و استعلاجی، علیرضا، تبیین زیست پذیری روستاهای منطقه کلان شهری تهران- مطالعه‌ی موردی: شهرستان ورامین، فصل‌نامه‌ی علمی- پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیایی ایران، شماره‌ی 58، پائیز97
  10. سعیدی، عباس و ابراهیم رستگار، اثربخشی طرحها و پروژههای عمرانی درتوسعه اجتماعی - اقتصادی سکونتگاههای روستایی مورد: روستاهای بخش وراوی (شهرستان مهر) نشریه علمی ـ پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، سال هفتم، شماره 22 ،پاییز 1388
  11. سعیدی، عباس، روابط شهر و روستا و پیوندهای روستایی- شهری یک بررسی ادراکی، فصل‌نامه‌ی علمی- پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیایی ایران، سال دوم، شمارة 2 بهار و تابستان 1383( تاریخ چاپ : 1385)
  12. سعیدی، عباس و صدیقه حسینی حاصل (1390)، «ادغام کلان‌شهری سکونتگاه‌های روستایی با نگاهی به کلان‌شهر تهران و پیرامون»
  13. سعیدی، عباس، روابط و پیوندهای روستایی- شهری در ایران، تهران: نشر مهرمین.
  14. علیمددی، بهاره و استعلاجی، علیرضا (1396)،شناسایی فرصت ها و چالش های ساماندهی سکونتگاه های غیر رسمی از منظر مدیریت شهری (مورد مطالعه: اسلامشهر)، دومین کنفرانس بین المللی مهندسی عمران،معماری ومدیریت بحران،تهران
  15. فرهودی، رحمت‌اله و قالیباف، محمدباقر (1388)، تحلیل تقسیمات کالبدی شهری بر اساس مدیریت یک‌پارچه: نمونه‌ی موردی: شهر شیراز، فصل‌نامه‌ی علمی- پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیایی ایران، 6 (18 و 19)، بب. 27- 44).
  16. قدیری، محمود و دستا، فرزانه (1395)، « تحلیل الگوی رشد کالبدی- فضایی کلان‌شهر تهران »، فصل‌نامه‌ی تحقیقات جغرافیایی، سال سی و یکم، شماره‌ی یکم، بهار 99، شماره‌ی پیاپی 075
  17. کارگر، بهمن و همکاران (1390)، شهر، حاشیه و امنیت اجتماعی، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
  18. ماجدی، حمید (1378)، «زمین مسئله‌ی اصلی توسعه‌ی شهری»، مجله‌ی آبادی، شماره‌ی 33، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
  19. مرکز آمار ایران (1395)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 95، سال‌نامه‌ی آماری ایران.
  20. مهرنژادبورا، پیمان (1393)، مدیریت یک‌پارچه‌ی حریم کلان‌شهرها و ارائه‌ی راهبردهای اولویت‌دار با استفاده از تکنیک‌های تحلیلی QSPM & SWOT، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران.
  21. نوید رضوانی، سعید (1396)، بهبود مدیریت شهری، تهران: دفتر مطالعات برنامه‌ریزی وزارت کشور.
  22. هاروی، دیوید (1376)، عدالت اجتماعی و شهر، ترجمه‌ی فرخ حسامیان و دیگران، تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
  23. هاشمی، حسین؛ رضویان، محمدتقی؛ و سجادی، ژیلا (1396)، نقش مدیریت شهری در موفقیت روی‌کرد راهبرد توسعه‌ی شهری: نمونه‌ی موردی: شهر قزوین، فصل‌نامه‌ی علمی- پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیایی ایران، سال پانزدهم، شماره 54، . 129- 147.
  24. Antrop, M. (2000). “Changing Patterns in The Urbanized Country Side of Western Europe”, in: Landscape Economy Journal, vol 15, No 3, Pp.257-270.
  25. Caves, R. W., (2005). Encyclopedia of the City, Routledge Publ., London-New York.
  26. Deng, Zh., Huang, J., Rozelle, S. and Uchida, E. (2003). “Growth, Population and Industrialization, and Urban Land Expansion of China”, in: Journal of Urban Economics, No 6, Pp.119-128.
  27. Lungo, M., (2001). “Urban Sprawl and Land Regulation in Latin America”, in: Land Lines, Volume 13, N. 2, Pp: 28-39
  28. Sarvar, Rahim; Ashtiani, Majid reza and Akbari, Majid (2017), Examining the Effective Factors on the Realization of Integrated Urban Management. Case Study: Tehran Metropolis, Geographical Society of Iran’s Scientific & Research & International Journal, 15th year, No. 52, Spring.
جغرافیا ( فصلنامه علمی انجمن جغرافیایی ایران)
دوره 19، شماره 68
بهار1400، صفحۀ 263-1.
خرداد 1400
صفحه 205-218

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار