جنسیت و تفاوت در ادراک محیط شهری؛ انگاره ها و معیارها

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه شهرسازی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

تفاوتهای جنسیتی در فضای عمومی شهری می توانند سر منشاء بسیاری از عوامل تاثیر گذار بر کیفیت محیط شهر باشند. بررسی این گزاره نیازمند درک دقیق از مفهوم ادراک محیط شهری است.تفسیر وتعبیر آنچه گیرنده های حسی ما از محیط پیرامون دریافت کرده اند،در مغز صورت می گیرد.این عمل ،ادراک نام دارد که به شناخت می انجامد. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که چگونه تفاوتهای جنسیتی شهروندان می تواند باعث تغییر برداشت حسی و در نهایت ادراک آنان از محیط شهری شده و عوامل و انگاره های این گونه ادراک کدامند؟ روش اصلی پژوهش در این نوشتار روش توصیفی تحلیلی از طریق تحلیل کیفی و تحلیل داده های برداشت شده با روش مطالعات میدانی )در محدوده محلات مرکزی شهرری( انجام شده است. تحلیل محتوای تحقیقات و نظریه های موجود در زمینه عوامل برگرفته از تفاوتهای جنسیتی نیز بخشی از روش این تحقیق بوده است. پس از تدوین مدل مفهومی تحقیق و بر اساس آن یافته های این پژوهش نشان می دهد تفاوتهای جنسیتی نمود بارزی در ادراک سه بعدی، جهت یابی در محیط شهر، نوع خوانایی محیط، مهارت نقشه خوانی و در نهایت روش های مسیر یابی و راهیابی پیدا می کنند. بنابراین مولفه های مذکور را می توان به عنوان اصلی ترین انگاره های تفاوتهای ادراکی در محیط شهری به شمار آورد. البته همه اینها مرهون تفاوتها در ساختار مغز انسانها بوده که البته هم برای زنان و هم برای مردان بصورت اکتسابی قابل تغییر است. نکته مهم دیگر مرحله پیش از ادراک محیط یعنی احساس محیط است که توسط حواس پنجگانه دریافت می شود و در نتیجه به انگاره های مورد نظر این تحقیق، تفاوت در بکار گیری حس بینایی، لامسه، شنوایی، بویایی و چشایی را )البته با درجات اهمیت متفاوت( در میان زنان و مردان را می افزاید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Gender and differences in perception of the urban environment; Ideas and criteria

نویسنده [English]

  • Alireza Bandarabad
Assistant Professor, Department of Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Gender differences in urban public space can be the source of many factors affecting the quality of the urban environment. Examining this proposition requires a precise understanding of the concept of perception of the urban environment. The interpretation of what our sensory receptors receive from the environment takes place in the brain. This action is called perception, which leads to cognition. This study seeks to answer the question of how gender differences of citizens can change their sensory perception and ultimately their perception of the urban environment and what are the factors and perceptions of such perception? The main research method in this paper is a descriptive-analytical method through qualitative analysis and analysis of data collected by field studies (in the central neighborhoods of the city). After compiling the conceptual model of the research and based on it, the findings of this research show that gender differences are evident in three-dimensional perception, orientation in the urban environment, type of environmental readability, map reading skills and finally the method. Thus, these components can be considered as the main ideas of perceptual differences in the urban environment, all of which are due to differences in the structure of the human brain, which of course for both women and men. Acquisitively changeable Another important point is the pre-perception stage of the environment, ie the feeling of the environment that is received by the five senses, and as a result, according to the ideas of this research, the difference in the use of sense of sight, touch, hearing, smell and taste. (Of course, with different degrees of importance) among women and men 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Perception
  • perceptual differences
  • urban environment
  • gender
1. ایروانی، محمود، خداپناهی، محمد کریم ) 1371 (، روانشناسی احساس و ادراک، انتشارات سمت، تهران، چاپ هشتم 1333
.2 بندرآباد، علیرضا، شیخی فینی، سهیلا ) 1300 (، نقش تفاوت های جنسیتی در روش های مسیریابی در فضاهای شهری نمونه
موردی : محدوده محلات مرکزی شهر ری، فصلنامه معمار شهر، شماره 0، پاییز 1300 ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران
غرب.
.3 - پاکزاد، جهانشاه، بزرگ، حمیده) 1301 (: الفبای روانشناسی محیط برای طراحان، انتشارات آرمانشهر، چاپ اول 1301
.3 پیز، باربارا، پیز، آلن ) 2551 (، چرا مردان گوش نمیدهند وزنان نمیتوانند نقشه بخوانند، ترجمه: ناهید رشید و نسرین گلدار،
. انتشارات آسیم، چاپ هفتم، 1305
.0 شاه چراغی،آزاده، بندرآباد، علیرضا ) 1303 (، محاط در محیط؛ کاربرد روانشناسی محیطی در معماری و شهرسازی، انتشارات
جهاد دانشگاهی سازمان تهران.
.1 شیخی فینی، سهیلا ) 1303 (: نقش تفاوتهای جنسیتی در روش های مسیریابی در فضاهای شهری نمونه موردی محدوده
محلات مرکزی شهر ری، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر علیرضا بندرآباد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران
مرکزی، تهران.
.7 گیفورد، رابرت ) 1007 (: ادراک و شناخت محیطی، ترجمه نسرین دهباشی، شخصیت و محیط، ترجمه جواهریان، بنی اسدی،
پهلوان شریف، فضاهای شخصی، ترجمه شبنم صحرایی، فصلنامه معماری و فرهنگ سال اول، شماره دوم و سوم، 1373
.3 ورنون، ام.دی ) 1012 (، روانشناسی احساس و ادراک، ترجمه علی پورمقدس، انتشارات مشعل، اصفهان، 1317 .

9. Gaisbauer,Christian ,U.Frank,Andrew ,( 2008): Wayfinding Model For Pedestrain Navigation,11 The AGILE International Conference on Geographic Information Science,university of Girona, Spain.
10. Gibson,J.(1979):The Ecological Approach to visual perception, Hougton Mifflin company, Boston
11. Henshaw,Victoria(2012): Smell&The city, Manchester Architecture Rsearch center.
12. Kopec, Doc(2006): Environmental Psychology For Design, Fairchild Publications, Inc, New York.
13. Salmi,Patricia(2007):Way finding Design: Hidden Barriers to Universal Access ,volume 5,Issue 08.
14. Vernon, M.D.(1962):The Psuchology of perception, penquin Books, London.
15. Yatmo, Yandi Andri, (2009): Perception of street vendors as ‘out of place’ urban elements at day time and night time, Journal of Environmental Psychology 29 (2009) 467–476.