اولویت بندی و شناسایی کانون های گرد و غبار در استان فارس

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استاد منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استادیار منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

4 دانشیار منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف از تحقیق حاضر شناسایی و اولویت‌بندی کانون های گرد و غبار در استان فارس می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش دو نوع پرسشنامه (AHP و SWOT) می‌باشد. با استفاده از روش AHP، پرسشنامه استخراج و وزن‌دهی شاخص‌ها توسط بیست نفر از اساتید و کارشناسان تکمیل گردید. پرسشنامه SWOT، نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای پیش‌روی استان فارس در زمینه کانون‌های گردوغبار در قالب 40 سوال با مقیاس 5 درجه‌ای لیکرت با گزینه‌های خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد تنظیم شد؛ که در نهایت تعیین استرتژی مناسب در زمینه کانون‌های گردوغبار استان فارس استفاده شد. پرسشنامه SWOT، توسط سی نفر از کارشناسان و اساتید خبره و مسلط به شرایط استان تکمیل گردید. نه عامل شامل شاخص نفوذ انسانی، تغییرات تولید اولیه، ضریب کارایی بارش، شاخص‌های انسانی تخریب خاک (شاخص‌های انسانی)، فراوانی توفان‌های گردوغبار، خصوصیات فیزیکی خاک، بارش، خشکسالی و دما (شاخص های طبیعی) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مربوط به تحقیق نشان داد،3/31 درصد از مساحت استان در کلاس خیلی زیاد،19/48 درصد از مساحت استان در کلاس زیاد از نظر مستعد بودن برای ایجاد کانون گردوغبار قرار دارند. عوامل درونی(نقاط قوت و ضعف) استان فارس بصورت زوجی مقایسه شده‌اند. وزن نسبی نقاط ضعف، 0/237 و وزن نسبی نقاط قوت 0/763 می‌باشد. امتیاز نهایی عوامل درونی برای استان برابر 3/296 است. همچنین عوامل خارجی بصورت زوجی مورد مقایسه قرار گرفته است. وزن نسبی تهدیدها، 0/345 و وزن نسبی فرصت‌ها، 0/655 می‌باشد. امتیاز نهایی عوامل خارجی نیز برابر3/152 شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prioritization and identification of dust centers in Fars province

نویسندگان [English]

  • Amir Reza Amir Azadi 1
  • Mohammad Jafari 2
  • Salman Zare 3
  • Hassan Khosravi 4
1 PhD student in Natural Resources, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Professor of Natural Resources, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor of Natural Resources, University of Tehran, Tehran, Iran.
4 Associate Professor of Natural Resources, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was to identify and prioritize dust storm sources in Fars province. The data collection tool in this study is two types of questionnaires including AHP and SWOT. Using AHP method, the questionnaires were extracted and weighted by 20 professors and experts. Strengths, weaknesses, opportunities and threats of Fars Province in the field of dust storm resources were prepared by SWOT questionnaire with a 5 point Likert scale. Finally, it was used to determine the appropriate strategy in the area of dust storm sources. The SWOT questionnaire was completed by thirty experts and professors proficient in the province. Nine factors including Human Penetration Index, Early Crop Changes, Precipitation Efficiency Coefficient, Human Indicators of Soil Degradation (Human Indices), Frequency of Dust Storms, Soil Physical Properties, Precipitation, Drought and Temperature (Natural Indicators) were investigated. The results of the study showed that 31.3% of the province's area was in a very high class and 19.48% of the province's area was in a high class for being prone to dust. Internal factors (strengths and weaknesses) in Fars province were compared in pairs. The relative weight of weaknesses is 0.223 and the relative weight of strengths is 0.763. The final score of internal factors for the province is 3.296. External factors are also compared in pairs. The relative weight of threats is 0.345 and the relative weight of opportunities is 0.655. The final score of external factors was 152.3. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fars province
  • SWOT model
  • AHP model
  • dust
  1. ارجمند، مریم. (1395). بررسی رفتار طیفی، سینوپتیکی و دینامیکی توفان‌های گردوغبار در منطقه جازموریان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
  2. افتخاری.، رحمان، مهدوی، عباس. (1385). راهکارهای توسعه گردشگری روستایی (نمونه موردی: دهستان لواسان کوچک) با استفاده از مدلSWOT ، فصلنامه مدرس، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، شماره 45 ،صفحات 31 – 1.
  3. امیدوار، کامران. و نارنگی فرد، م.(1394). بررسی پراکنش زمانی - مکانی بیشینه بارش محتمل (PMP) در استان فارس. دو فصلنامه آب و هواشناسی کاربردی، 2 (1)، 118-105.
  4. امیدوار.، ک، امیدی.، ز. (1392). تحلیل پدیده گردوغبار در جنوب و مرکز استان فارس. کاوش‌های جغرافیایی مناطق بیابانی, 1(1), 85-114.
  5. ایرجی.، فاطمه، معماریان.، محمد، جغتایی.، محمد. (1395). شناسایی موردی چشمه های طوفان توفان گردوخاک اطراف یزد با مدل WRF-HYSPLIT. کنفرانس ژئوفیزیک ایران، دوره 17.
  6. بابایی فینی.، ا، صفرراد.، ط، کریمی.، م.( 1393). تحلیل فضایی- زمانی رخداد گردوغبار در غرب ایران. محیطشناسی، 40(2): 375-388.
  7. بروغنی، م، پورهاشمی.، س، اسدی زنگنه، م ع، مرادی.، ح ر. (1396). شناسایی مناطق برداشت گردوغبار در شرق خاورمیانه با استفاده از شاخص‌های آشکارسازی گردوغبار. 6(11):101-118.
  8. برومند.، پ، بختیارپور.، ا. (1395). منشاءیابی ذرات گردوغبار با بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آنها و مدلسازی عددی در شهرستان مسجد سلیمان. مجله سلامت و محیط زیست، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن علمی بهداشت ایران، دوره نهم، شماره چهارم، ص 526-517.
  9. جلالی.، ن، ایرانمنش.، ف، داودی.، م ه. (1396). شناسایی منشاء و مناطق تحت تاثیر توفان‌های گردوغبار در جنوب غرب ایران با استفاده از تصاویر مادیس. نشریه علمی پژوهشی مهندسی و مدیریت آبخیز. جلد 9، شماره ، ص 331-318.
  10. جهان بخش.، س، زینالی.، ب، اصغری سراسکانرود.، ص.( 1393). تحلیل و پهنه‌بندی فراوانی توفان‌های گردوغباری ایران با استفاده از خوشه‌بندی فازی، ص 98-86.
  11. خسروی.، م، اسماعیل نژاد.، م، نظری پور.، ح. (1389). تغییر اقلیم و تاثیر آن بر منابع آب خاورمیانه. چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام.
  12. خورشید، ص.، رنجبر، ر.،( 1389) .تحلیل استراتژیک، تدوین و انتخاب استراتژی مبتنی بر ماتریس SWOT و تکنیکهای تصمیم-گیری چند شاخصه فازی، فصلنامه مدیریت صنعتی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، شماره 96 ،صفحات 41 – 19.
  13. فلاح قالهری.، غ ع.، اسدی.، م، داداشی رودباری.، ع. (1394). تعیین مناطق مستعد کشت گندم دیم (مطالعه موردی: استان فارس). نشریه هواشناسی کشاورزی. 3(2)، 73-68.
  14. محمدپور پنجاه.، محمد، معماریان.، محمد، میررکنی.، سعید. (1393). تحلیل توفان های گردوغبار استان یزد بر مبنای مدل سازی های عددی، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره دوازدهم، ص 83-67.
  15. مزیدی, احمد؛ سیده فاطمه جعفری زوج و سمیه حیدری آقاگلی، (1394)، تحلیل فراوانی پدیده گرد و غبار جنوب استان فارس، اولین کنفرانس بین المللی گرد و غبار، اهواز، دانشگاه شهید چمران اهواز.
  16. Bertolini, M. , Braglia, M. and Carmignani, G. , 2006. Application of the AHP methodology in making a proposal for a public work contract. International Journal of Project Management 24, 422 – 430.
  17. Goudie AS, Middleton NJ (2001) Saharan dust storms: Nature and consequences. EarthScience Reviews 56: 179–204.
  18. Huanbi Yue, Chunyang He, Yuanyuan Zhao, Qun Ma, Qiaofeng Zhang, 2017. The brightness temperature adjusted dust index: An improved approach to detect dust storms using MODIS imagery International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation 57: 166-176.
  19. Hui, Cao, Liu Jian, Wang Guizhou, Yang Guang, Luo Lei. 2015. Identification of sand and dust storm source areas in Iran. J Arid Land 7(5): 567–578.
  20. Jason P Field, Jayne Belnap, David D Breshears, et al. 2010. The ecology of dust. The Ecological society of America. 12 Oct 2009. pg.: 423-430.
  21. Lyu, Yanli, Zhiqiang Qu, Lianyou Liu, Lanlan Guo, Yanyan Yang, Xia Hu, Yiying Xiong, Guoming Zhang, Mengdi Zhao, Bo Liang, Jiadong Dai, Xiyang Zuo, Qingpan Jia, Hao Zheng, Xujiao Han, Shoudong Zhao, Qi Liu, (2017). Characterization of dustfall in rural and urban sites during three dust storms in northern China, Aeolian Research 28, 29-37.
  22. Shepherd G, Terradellas E, Baklanov A, Kang U, Sprigg W, Nickovic S, Boloorani A D, Al-Dousari A, Basart S Benedetti A, (2016). Global assessment of sand and dust storms.
  23. Wang, Haibing, Xiaopeng Jia, Kuan Li, Yongshan Li. 2015. Horizontal wind erosion flux and potential dust emission in arid andmsemiarid regions of China: A major source area for East Asia dust storms. Catena 133, 373-384.
  24. Zuluaga, F. Briceño A. Castagna, J.A. Rutllant, V. Flores-Aqueveque, S. Caquineau, A. Sifeddine, F. Velazco, D. Gutierrez, J. Cardich. (2017). Paracas dust storms: Sources, trajectories and associated meteorological conditions. Atmospheric Environment. DOI: 10.1016/j.atmosenv.2017.06.019.