---.jpg)
معرفي نشريه
نشریه جغرافیا نشریه اصلی انجمن جغرافیایی ایران می باشد که در سال 1382 انتشار یافت. این نشریه بصورت چهار شماره در سال(فصلنامه) به دو صورت کاغذی و الکترونیکی منتشر می شود.در این نشریه مقالات علمی تنها با موضوعات مختلف در علوم جغرافیا (خواهشمند است از ارسال موضوعات غیر جغرافیایی امتناع ورزید) که در محورهای موضوعی ذکر شده است به چاپ می‌رسند. دسترسی به اطلاعات و دانلود Fulltext مقالات در این نشریه رایگان است.
این نشریه داراي پروانه انتشار شماره 911 7/124 مورخ 1382/8/25 از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و براساس نامه شماره 1727/11/3 کميسيون نشريات وزارت علوم ، تحقيقات و فن‌آوري، اين فصلنامه داراي اعتبار علمی ـ پژوهشی مي‌باشد.
مطابق با آخرین ارزیابی نشریات توسط وزارت علوم تحقیقات و فناوری که در سال 1398 انجام شد نشریه جغرافیا موفق به اخذ رتبه «ب» نشریه های علمی گردیده است.
این نشریه از مشابهت یابی سامانه "همانند جو" جهت جلوگیری از سرقت ادبی استفاده می نماید لذا نویسندگان عزیز در این خصوص دقت لازم را مبذول فرمایند.
هدف از این نشریه چاپ و انتشار مقالات علمی ـ پژوهشی محققان دانشجو و یا اساتید عزیز هیأت علمی دانشگاهها می باشد به نحوی که باعث ارتقاء کیفی و کمی سطح علمی دانش جغرافیا در میهن عزیزمان در کلیه گرایش های مرتبط شود؛ همچنین استفاده سازمان ها، ارگان ها، نهادها و کلیه شرکت های دولتی و خصوصی از این دانش و کاربردی شدن آن در جهت رشد و شکوفایی هر چه بیشتر کشورمان می باشد. از این رو محققان عزیز می توانند با مرجع دادن مطالب، از کلیه مقالات این نشریه استفاده نمایند. همچنین انتظار می رود کلیه محققان عزیز نتایج پژوهش های شخصی و حاصل تلاش و زحمت خود را جهت بررسی و چاپ ارسال نمایند و از ارسال مطالبی که صرفاً کپی از مطالب دیگر محققان می باشد امتناع ورزند.
امکان اختصاص کد DOI در صورت درخواست و با پرداخت هزینه مربوطه امکان پذیر است.
مقالات ارسالي نويسندگان مي بايستي داراي حداقل 5 مرجع از مقاله هاي مجله جغرافيا باشد، لذا مقالاتي که اين موضوع در تهيه آنها رعايت نشده باشد عودت مي گردند.
آخرین مقالات منتشر شده
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - طراحی الگوی انتخاباتی دربهبود عملکرد مدیریت دولت محلی
حسن کامران دستجردیشماره 67 , دوره 18 , زمستان 1399دراین مقاله به‌منظور ارائه الگویی جدید در انتخابات محلی، از پیشنهادات مدل های انتخاباتی استفاده شده و شهر تهران بعنوان مورد مطالعه انتخاب شده است. منبع جمع آوری داده‌ها مصاحبه عمیق با خبرگان و تحلیل قوانین و مقررات این حوزه بوده و با بکارگیری روش تحلیل مضمون، داده‌ها ت چکیده کاملدراین مقاله به‌منظور ارائه الگویی جدید در انتخابات محلی، از پیشنهادات مدل های انتخاباتی استفاده شده و شهر تهران بعنوان مورد مطالعه انتخاب شده است. منبع جمع آوری داده‌ها مصاحبه عمیق با خبرگان و تحلیل قوانین و مقررات این حوزه بوده و با بکارگیری روش تحلیل مضمون، داده‌ها تحلیل شده‌اند. مشارکت¬کنندگان در این پژوهش شامل خبرگان اجرایی و علمی حوزه حکمرانی شهری و مدیریت منابع انسانی بخش دولتی ایران هست و از نمونه‌گیری نظری (هدفمند) استفاده شده است.تحقیق حاضر با رويكردي کاربردی - توسعه ای و براساس روش میدانی به سوال«اصلاحات اساسی در انتخابات شورا و شهرداری در عملکرد نهادهای محلی تا چه میزان تاثیرگذاراست؟ » پاسخ داده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، با توجه به تجربه کشورهای پیشرفته و موفق در توسعه شهری و مدیریت امور محل اصلاحات انتخاباتی در عملکرد مدیریت محلی و افزایش نقش شهروندان محل در تعیین مدیران و نظر دادن در نحوۀ ادارۀ محل، حائز اهمیت بسیار است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - اندیشه کارل اشمیت و مسئله هویت های واکنشی در جغرافیای سیاسی معاصر
مرتضی قورچی محمد تقی قزلسفلی سپیده السادات موسویانشماره 67 , دوره 18 , زمستان 1399کارل اشمیت، فیلسوف و حقوقدان برجسته آلمانی که همواره درطول زندگی اش به طرفداری از حکومت رایش سوم متهم می شد با وجود اینکه در دادگاه نورنبرگ از اتهامات تبرئه شد و تا سال 1985 عموماً در انزوا زندگی خود را سپری کرد. ولی انزوای اشمیت هیچ وقت مانع از نوشتن او و انتشار اندیشه چکیده کاملکارل اشمیت، فیلسوف و حقوقدان برجسته آلمانی که همواره درطول زندگی اش به طرفداری از حکومت رایش سوم متهم می شد با وجود اینکه در دادگاه نورنبرگ از اتهامات تبرئه شد و تا سال 1985 عموماً در انزوا زندگی خود را سپری کرد. ولی انزوای اشمیت هیچ وقت مانع از نوشتن او و انتشار اندیشه هایش در طول قرن بیستم نشد. اشمیت از جمله متفکران بزرگی است که دیدگاه ها و افکارش، در طول دهه های گذشته بر اندیشمندان مختلفی چون هاناآرنت، یورگن هابرماس و جورجیوآگامبن تأثیرگذار بوده است. هنگامی که اشمیت کتاب امرسیاسی را نوشت به طور شفاف بیان کرد که اساساٌ سیاست را باید در تمایز میان دوست و دشمن تعریف کرد. امروزه نئولیبرالیسم که اعتقاد راسخ به کوچک سازی دولت و نیروهای بازار برای تنظیم مناسبات اجتماعی و مدیریت سرزمین دارد، باعث شکل گیری تعارضات اجتماعی بزرگ در درون و کشمکش های ژئوپلیتیکی در بیرون از مرزهای کشورها شده است. سیاست های نئولیبرال به همراه شیوه تولید اقتصاد پست فوردیسم در سال های اخیر وضعیتی را شکل داده است که شکاف های اجتماعی در درون کشورها و همین طور در مقیاس جهانی را افزایش داده است. افزایش این شکاف ها در لایه های اجتماعی خود سبب ساز بحران های درونی کشورها شده و از طرفی بسیاری از کشورها را درگیر اعتراض های گسترده اجتماعی کرده است. از نظر اندیشمندان بزرگی چون فوکویاما، چنین تعارضات اجتماعی باعث شکل گیری هویت های واکنشی در درون کشورها شده است. امروزه در بسیاری از آثار و نوشته های جغرافیدانان سیاسی می توان توجه اندیشمندان برجسته ای چون کلودیومینکا و آناجی سکور را دید که بر فلسفه سیاسی اشمیت تمرکز کرده اند، و شکل گیری هویت های واکنشی را در ارتباط با امر سیاسی و تمایز دوست و دشمن در فضای جهانی شدن و اقتصاد پست فوردیسم جستجو می کنند. سوال اصلی مقاله درباره این مسئله است که چرا فلسفه سیاسی اشمیت و بویژه مقوله امرسیاسی در ارتباط با هویت های واکنشی در کانون گفتمان های جغرافیای سیاسی جهان قرار گرفته اند؟ جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - تحلیلی بر ظرفیت‌های گردشگری پایدار شهری، مطالعه موردی: شهر یزد
علی موحد علی شماعی فرزانه ساسان پور منصور ارجمندیشماره 67 , دوره 18 , زمستان 1399مفهوم ظرفیت یک ابزار مهم در جهت تحقق گردشگری پایدار در چهارچوب توسعه پایدار می‌باشد. عدم توجه به مقوله ظرفیت در صنعت گردشگری موجب بروز تخریب‌های غیر قابل جبران بر محیط زیست و مناطق گردشگری طبیعی و همچنین عدم رضایتمندی بازدیدکنندگان و مردم بومی منطقه گردشگری می‌شود. مهم چکیده کاملمفهوم ظرفیت یک ابزار مهم در جهت تحقق گردشگری پایدار در چهارچوب توسعه پایدار می‌باشد. عدم توجه به مقوله ظرفیت در صنعت گردشگری موجب بروز تخریب‌های غیر قابل جبران بر محیط زیست و مناطق گردشگری طبیعی و همچنین عدم رضایتمندی بازدیدکنندگان و مردم بومی منطقه گردشگری می‌شود. مهمترین مرحله برنامه‌ریزی و گسترش گردشگری در سطح یک منطقه خاص، تحلیل ظرفیت‌های موجود در آن است. چراکه عدم توجه به ظرفیت‌ها با طرح‌ریزی نادرست و عدم توجه به توان اکولوژیکی منطقه، عدم تعادل بین حجم و نوع فعالیتهای تفرجگاهی، عدم توجه به ظرفیت برد منطقه، عدم توجه به امکانات و عوامل زیربنایی (نوع و کمیت) لازم برای توسعه فیزیکی و عدم توجه به ماهیت فصلی تفرج و نوسانات در طول سال میتواند به‌عنوان یک عامل تهدید کننده محیط‌زیست تلقی شود. هدف از انجام این تحقیق، شناسایی و تحلیل ظرفیت‌های گردشگری شهر یزد می‌باشد. این تحقیق از نوع کاربردی و روش انجام آن توصیفی – تحلیلی می‌باشد. اطلاعات تحقیق به وسیله پرسشنامه از 400 نفر از گردشگران و شهروندان و همچنین 30 نفر کارشناس (به عنوان حجم نمونه) تکمیل و سپس به وسیله آزمون T، روش دلفی و آنتروپی شانون مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می‌دهد می‌توان با اتکاء به ظرفیت‌های بالای گردشگری شهر یزد در سه سطح فردی، محیطی و سازمانی و جذب نیروهای متخصص در زمینه گردشگری، بهره گیری از پتانسیل‌های بافت قدیم این شهر، و با شناسایی محورهای گردشگری پایدار، و برگزاری جشنواره‌های متنوع در جهت رونق اقتصادی و مانند آن بسیاری از نقصانهای کنونی در پاسخگویی به نیازهای گردشگران را برطرف نمود و فضای گردشگری پایدار شهری یزد را توسعه داد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - مبادی و مقولات گفتمان مدنیّت انسانی در شکل‌دهی به چشم‌انداز جغرافیایی
لیلا مشکانی جمیله توکلی نیا محمد تقی رضویانشماره 67 , دوره 18 , زمستان 1399واژۀ چشم‌انداز امروزه دارای مصادیق گسترده و ژرف‌تری نسبت به گذشته است. در قرون‌وسطی این کلمه با ریشۀ آلمانی در معنای «منطقه» و «قلمرو» به کار می‌رفت. پس از قرن 15 میلادی چشم‌انداز مبدل به یک ژانر تصویری شد؛ اما امروزه چشم‌انداز یک تعبیر علمی است که نه‌تنها به وصف یک نمو چکیده کاملواژۀ چشم‌انداز امروزه دارای مصادیق گسترده و ژرف‌تری نسبت به گذشته است. در قرون‌وسطی این کلمه با ریشۀ آلمانی در معنای «منطقه» و «قلمرو» به کار می‌رفت. پس از قرن 15 میلادی چشم‌انداز مبدل به یک ژانر تصویری شد؛ اما امروزه چشم‌انداز یک تعبیر علمی است که نه‌تنها به وصف یک نمود می‌پردازد، بلکه آزمونی ذهنی، زیباشناختی، هنری و وجودی است که پیوسته در حال دگرگونی است. بنابراین هر چشم‌انداز جغرافیایی خود میتواند بیانگر داستانی از تمدن، فرهنگ، اجتماع و ایدئولوژی گروه‌های انسانی باشد. در این نگاه است که امروزه چشم‌اندازسازی و تأکید بر چشم‌انداز، عناصر پیدایی و تعامل هریک با کل مجموعه و تأکید بر نقش صانع مردمی در بازآفرینی آن جزو اصول لاینفک هر نظام برنامه‌ریزی شهری محسوب میگردد. مطالعۀ حاضر نیز مبتنی بر همین اهمیت با بهره‌گیری از فلسفۀ تفسیرگرایی و رویکرد کیفی و کاربست تکنیک تحلیل محتوای عمقی از طریق احصاء مضامین و مفاهیم و مقوله سازی به وسیلۀ کدگذاری باز، مقوله‌بندی،کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی، سعی در واکاوی عوامل موثر مدنیّت انسانی بر چشم‌انداز جغرافیایی دارد. نتایج این وارسی که از نمونۀ هدفمند و اطلاعات محور از میان منابع چاپی در حیطۀ مدنیّت انسانی و چشم‌انداز جغرافیایی استفاده شد. بیانگر اهمیت و نقش 10 مقولۀ مؤثر مدنیت در شکلپذیری چشم‌انداز جغرافیایی است که ما را به تعریف چشم‌انداز جغرافیایی نشأت گرفته از جهان‌بینی، اندیشۀ سیاسی، اندیشۀ فلسفی، آگاهی، توافق حوزۀ خصوصی و عمومی، ابعاد فرهنگی، تاب‌آوری اجتماعی، حکمروایی، بستر اجتماعی ، ملاحظات اخلاقی رهنمون می‌سازد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - آسیب‌شناسی آب‌وهوایی پل‌های عابر پیاده در کلانشهر تهران
غلامرضا براتی محمود احمدی فائزه رحمتیشماره 67 , دوره 18 , زمستان 1399پل‌های عابر از عوامل شکل‌گیری ترابُرد نرم در خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهرهای بزرگ هستند. هدف این تحقیق پایش و بازیابی آسیب‌پذیری‌ها و آسیب‌رسانی‌های پل‌های عابر برای پیادگان در سطح شهر گسترده تهران بوده است. بر پایه تصاویر گوگل‌ارس 710 پل عابر در سطح شهر تهران شناسایی شد چکیده کاملپلهای عابر از عوامل شکل‌گیری ترابُرد نرم در خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهرهای بزرگ هستند. هدف این تحقیق پایش و بازیابی آسیب‌پذیری‌ها و آسیب‌رسانی‌های پل‌های عابر برای پیادگان در سطح شهر گسترده تهران بوده است. بر پایه تصاویر گوگل‌ارس 710 پل عابر در سطح شهر تهران شناسایی شد. با تقسیم این سطح به واحدهای برابر بر پایه شبکه‌ای جغرافیایی، فراوانی پل‌های عابر به 62 مورد یعنی به تعداد پل‌های برگزیده (داخل هر واحد یک پل) کاهش یافت. اطلاعات پل‌ها با پرسشنامه‌های طراحی و ارزیابی شده طی چند نوبت بازدید میدانی گردآوری شد. الگوهای نهایی این تحقیق با ترکیب اطلاعات گردآوری شده و داده‌های جوی ماهانه شامل دما، بارش و نم نسبی از پیمونگا‌های داده‌سنجی جوی سطح شهر و پیرامون آن طراحی شد. الگوها نشان دادند که آسیب‌های «لغزندگی پل‌ها برای عابران»، «افزایش پوسیدگی بدنه» و «پوسیدگی اتصالات پل‌ها» از جنوب به شمال شهر تهران افزایش می‌یابد و هماهنگ با آن افزایش «نم نسبی» از جنوب شهر به سمت شمال شرق آن دیده شد. در این میان دو مورد آسیب‌پذیری «خرابی سیم‌ها و کابل‌های برق» و «خرابی آسفالت کف» همخوانی کمتری نشان دادند و در قالب پهنه‌هایی در مناطق مرکزی و شمال شرق تهران نمایان شدند. الگوی «هم‌افزایی همه آسیب‌های پل‌های عابر شهر تهران» نشان داد که بیشترین میزان مجموعه آسیب‌ها در مناطق یک، دو و چهار شهری تهران است. در مجموع نتایج این تحقیق و دیگر پژوهش‌های مرتبط در جهان و ایران نشان می‌دهند که شرایط آب‌وهوایی گرم و خشک در جنوب و شرایط آب‌وهوایی معتدل و نیمه‌خشک در شمال تهران با سازه «پل‌های عابر» سازگاری ندارد و سازه «زیرگذر» سازگارتر، دارای هزینه‌بری کمتر و به لحاظ مسایل اجتماعی و فرهنگی منعطف‌تر است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - تحلیل دسترسی به مکان های ورزشی در منطقه 20 شهرداری تهران
حبیب اله فصیحیشماره 67 , دوره 18 , زمستان 1399امروزه ورزش با سبک زندگی مدرن شهری آمیخته گردیده و در راستای توسعه ورزش، سه هدف مهم موسوم به سه A مورد توجه می¬باشد که نخستین آنها بهبود دسترس¬پذیری است. در این مقاله به روش ارزیابی- مقایسه¬ای و با بهره¬گیری از تکنیک بافری در سیستم اطلاعات جغرافیایی و شاخص سرانه دسترسی، چکیده کاملامروزه ورزش با سبک زندگی مدرن شهری آمیخته گردیده و در راستای توسعه ورزش، سه هدف مهم موسوم به سه A مورد توجه می¬باشد که نخستین آنها بهبود دسترس¬پذیری است. در این مقاله به روش ارزیابی- مقایسه¬ای و با بهره¬گیری از تکنیک بافری در سیستم اطلاعات جغرافیایی و شاخص سرانه دسترسی، وضعیت دسترسی به مکان-های ورزشی در منطقه 20 شهرداری تهران مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته¬های تحقیق، میانگین سرانه دسترسی به مکان¬های ورزشی را 6/0 مترمربع، حداکثر آن را 8/0 و حداقل 027/0 مترمربع نشان داد. میزان دسترسی از استانداردهای جهانی و میزان¬های پیشنهادشده برای شهرهای کشور بسیار پایین¬تر بوده اما نسبت به میانگین شهر تهران تاحدودی بهتر است. جدا از پایین¬بودن کلی سرانه دسترسی، نابرابری¬های زیادی در سطح محدودة مطالعاتی مشهود است. گرچه تمامی منطقه تحت دسترس مکان¬های ورزشی هستند اما قسمت¬هایی تنها در حوزه دسترسی یک مکان ورزشی قرار دارند در حالی¬که در قسمت¬هایی، حوزه دسترسی 13 مکان ورزشی همپوش هستند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - آینده پژوهی توسعه منابع انسانی بخش کشاورزی در نواحی روستایی (مورد: بخش مرکزی شهرستان ملایر)
علیرضا تکلو علی شمس الدینی بیژن رحمانی مجید ولی شریعت پناهیشماره 67 , دوره 18 , زمستان 1399بسیاری از مسائل و مشکلات کنونی بخش کشاورزی نواحی روستایی، نتیجه غفلت برنامه ریزان گذشته نسبت به آینده پژوهی است. و از آنجا که توسعه یا عدم توسعه بخش کشاورزی بر سایر بخش های اقتصادی و توسعه کشور اثرگذار بوده، می بایست عوامل مؤثر در این بخش به دقت بررسی و آسیب ها چکیده کاملبسیاری از مسائل و مشکلات کنونی بخش کشاورزی نواحی روستایی، نتیجه غفلت برنامه ریزان گذشته نسبت به آینده پژوهی است. و از آنجا که توسعه یا عدم توسعه بخش کشاورزی بر سایر بخش های اقتصادی و توسعه کشور اثرگذار بوده، می بایست عوامل مؤثر در این بخش به دقت بررسی و آسیب ها و چالشهای آن شناسایی و مرتفع گردد.اکثر نیروهای شاغل در بخش کشاورزی به علت پیر سنی و تحصیلات ناکافی به مرور با مشکل مواجه شده اند و تناسبی با شرایط اقتصاد دانش بنیان جدید ندارند. زیرا جوانان و تحصیلکردگان روستاها را ترک کرده و راهی شهر ها شده اند. این پژوهش به دنبال آینده نگری در این زمینه است. تا از بروز چالش عمده جلوگیری نماید.پژوهش حاضر در سه مرحله انجام گردیده است.مرحله نخست که مربوط به بخش نظری تحقیق می باشد به شیوه کتابخانه ای و اسنادی اطلاعات مربوط به آینده پژوهی و توسعه منابع انسانی مورد بررسی قرار گرفته است. مرحله دوم در بخش داده ها و از شیوه مشاهده،مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده، و مرحله سوم از تکنیک های دلفی، تحلیل ساختاری و نرم افزارهای میک مک وویزارد استفاده شده است. براساس این پژوهش 24 عامل اصلی در توسعه منابع انسانی شناسایی و متغیرهای مدیریت یکپارچه توسعه و عمران روستا، اشتغال پایدار، فناوری پیشرفته، رفع تبعیض بین نواحی شهری و روستایی و گسترش تعاونی های تولید با بیشترین تاثیر مستقیم به عنوان پیشرانهای مهم در این رابطه شناسایی و سه گروه سناریو برای آینده منابع انسانی بخش کشاورزی نواحی روستایی پیشنهاد گردید. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بحران آب در فلات مرکزی و ضرورتهای توجه به سرمایه دانش بومی قنات در ایران
هادی ویسیشماره 67 , دوره 18 , زمستان 1399بخش اعظم سرزمین ایران در منطقه خشک و نیمه خشک و در محدوده کمربند بیابانی دنیا قرار گرفته است. بر این اساس، خشکی و کم آبی از ویژگیهای ذاتی فلات مرکزی ایران است و دسترسی به منابع آب پایدار، مهم ترین چالش ساکنان این ناحیه بوده است. ایرانیان باستان با اختراع قنات، شیوه مناس چکیده کاملبخش اعظم سرزمین ایران در منطقه خشک و نیمه خشک و در محدوده کمربند بیابانی دنیا قرار گرفته است. بر این اساس، خشکی و کم آبی از ویژگیهای ذاتی فلات مرکزی ایران است و دسترسی به منابع آب پایدار، مهم ترین چالش ساکنان این ناحیه بوده است. ایرانیان باستان با اختراع قنات، شیوه مناسبی از دسترسی به آب بر اساس اصل احترام به محیط و سازگاری با طبیعت به و جود آوردند که منشأ تمدن درخشانی در فلات مرکزی ایران شد. آنچه را که امروزه توسعه پایدار می نامند در ساختار و سیستم قنات به خوبی رعایت شده است و بر همین اساس قنات ببیش از سه هزار سال کارآمد بوده است. این پژوهش ضمن بررسی ویژگیهای قنات و ساختار آن در حیات اقتصادی و اجتماعی ایران به دانش بومی قنات توجه کرده است و با مطالعه موردی قنات گوهر ریز جوپار در جنوب شهر کرمان به این نتیجه رسیده است که احیاء قنوات و اتکا به دانش بومی مدیریت آب همچنان می تواند راهگشای بسیاری از مسائل و بحرانهای زیست محیطی و آبی در فلات مرکزی ایران باشد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - رابطۀ جرم و جغرافیا
نعمت اله ناروقه فرهاد اله وردی مهدی کاظمیشماره 67 , دوره 18 , زمستان 1399امروزه یکی از رشته های علمی کاربردی در علوم انتظامی و جرم شناسی«جغرافیا» است. از جغرافیا؛ بعنوان یک رشتۀ علمی بنیادی یاد می شود ؛ چراکه به سراغ هر پدیده و فرایندی که می رویم ناچاریم از مکانی که در آن ایجاد شده و گسترش پیدا کرده و در نهایت باقی مانده یا از بین رفته صحبت چکیده کاملامروزه یکی از رشته های علمی کاربردی در علوم انتظامی و جرم شناسی«جغرافیا» است. از جغرافیا؛ بعنوان یک رشتۀ علمی بنیادی یاد می شود ؛ چراکه به سراغ هر پدیده و فرایندی که می رویم ناچاریم از مکانی که در آن ایجاد شده و گسترش پیدا کرده و در نهایت باقی مانده یا از بین رفته صحبت کنیم و شرایط مکانی آن را شناسایی کنیم. یکی از این پدیده ها «جرم یا بزه» است. وجود و شیوۀ ایجاد جرم در مکان های مختلف، متفاوت است. بگونه ای که «شرایط مکان» در وجود و عدم وجود، گسترش یا عدم گسترش جرم حائز اهمیت زیادی است. البته باید در نظر داشته باشیم که هرمکانی در ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و زیست محیطی دارای مولفه های و متغیرهای گوناگونی است که در مقدار وزن مکانی یا همان قدرت مکان دخالت مستقیم و غیر مستقیم دارد. لذا، هرچه قدرت مکان بیشتر شود شرایط برای ارتکاب جرم کمتر خواهد شد. این مقاله بنیادی، با روش توصیفی-تحلیلی در صدد بیان رابطۀ جرم و جغرافیا بویژه در شهرهای بزرگ عصر حاضر است. اهمیت تحقیق از اینروست که با تشریح نظریات و دیدگاههای مربوطه در صدد پاسخ به این سوال است که چرا در برخی مکان ها جرم و جنایت افزایش یافته و در برخی دیگر شاهد کاهش جرم هستیم؟ در واقع، به دنبال اثبات این فرضیه هستیم که رابطه ای مستحکم بین فضای جغرافیایی و جرم وجود دارد که مجرمان قبل از ارتکاب به جرم نخستین افکار خود را در چارچوب سوژه مورد نظر با در نظر گرفتن شرایط مکانی غربالگری می کنند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - برنامه ریزی شهر سالم با رویکرد توسعه پایدار (مناطق چهارگانه شهر کرمان)
بهنام مغانی رحیمیشماره 67 , دوره 18 , زمستان 1399چکیده: وضعیت محیط‌های شهری در سلامت ساکنان دارای نقشی تعیین کننده است. در چنین شرایطی اتخاذ رویکردهای برنامه‌ریزی و طراحی محیط برای ارتقا سلامت شهروندان ضروری است. بکارگیری معیارهای شهر سالم با توجه به توسعه پایدار از طریق طراحی و ارتقا کیفیت فضاهای شهری و نواحی مسکو چکیده کاملچکیده: وضعیت محیط‌های شهری در سلامت ساکنان دارای نقشی تعیین کننده است. در چنین شرایطی اتخاذ رویکردهای برنامه‌ریزی و طراحی محیط برای ارتقا سلامت شهروندان ضروری است. بکارگیری معیارهای شهر سالم با توجه به توسعه پایدار از طریق طراحی و ارتقا کیفیت فضاهای شهری و نواحی مسکونی میتواند به ارتقای سلامت عمومی شهروندان منجر شود. شاخص‌های متعدد اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی همچون احساس ایمنی و امنیت، مشارکت اجتماعی، کیفیت محیط زیست و دسترسی به امکانات و خدمات می‌توانند از عوامل تاثیرگذار بر سلامت و کیفیت زندگی افراد باشند. این پژوهش کاربردی بوده و روش تحقیق نیز توصیفی- تحلیلی است و در جمع آوری اطلاعات از روشهای کتابخانه ای، اسنادی و میدانی و برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل WASPAS استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق، تمامی ساکنان شهر کرمان هستند که از طریق جدول مورگان، حجم نمونه 384 نفر در نظر گرفته شده است. نتایج حاصل نشان می‌دهد که در تمامی ابعاد سه گانه توسعه پایدار و شهر سالم، کرمان با استانداردها فاصله دارد ولی از لحاظ وضعیت فعلی شاخص ها در مناطق چهارگانه شهر کرمان، منطقه 2، وضعیت بهتری نسبت به دیگر مناطق دارد، گرچه در شراسط مناسب و ایده آل نیست ولی نسبت به بقیه مناطق در شرایط بهتری قرار دارد و مناطق1، 3 و 4 به ترتیب در مکان های بعدی قرار دارند که البته در بیشتر شاخص ها، مناطق 1و 3 آمار بسیار نزدیکی به یکدیگر داشتند ولی منطقه 4 در تمامی ابعاد در پایین ترین سطح قرار دارد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - بررسی تاثیر آب¬های سطحی در عملیات¬های دوران دفاع مقدس در جبهه جنوبی
یوسف همتی علی امیری حامد عباسیشماره 67 , دوره 18 , زمستان 1399یکی از جنگ¬هایی که در تاریخ ایران رخ داده است، حمله سراسری و گسترده کشور همسایه، عراق، به خاک آن است که از سال 1359 تا 1367 طول کشید. در این دوره که در منابع ایران تحت عنوان دوران دفاع مقدس از آن یاد می¬شود، عملیات¬های آفندی و پدافندی فراوانی در نوار مرزی غرب ایران که د چکیده کاملیکی از جنگ¬هایی که در تاریخ ایران رخ داده است، حمله سراسری و گسترده کشور همسایه، عراق، به خاک آن است که از سال 1359 تا 1367 طول کشید. در این دوره که در منابع ایران تحت عنوان دوران دفاع مقدس از آن یاد می¬شود، عملیات¬های آفندی و پدافندی فراوانی در نوار مرزی غرب ایران که در قالب سه جبهه شمالی، میانی و جنوبی قابل تقسیم بندی است، شکل گرفت. در جبهه جنوبی که از جنوب مهران تا آبادن و راس¬البیشه گسترش دارد، مهمترین و سرنوشت¬سازترین عملیات¬های طرفین جنگ رخ داد. از آنجا که شرایط هیدرولوژیکی و ژئوموفولوژیکی این جبهه به گونه¬ای است که امكان استفاده از تاكتيك آب يا جنگ هيدروليك در آن وجود دارد، مساله پژوهشی بررسی تاثیر آب¬های سطحی بر عملیات¬های انجام شده شکل گرفت. نحوه گردآوري اطلاعات اين تحقيق با توجه به ماهيت آن شكل گرفته است. یعنی با توجه به ماهيت تاريخي آن، با روش كتابخانه¬اي و اسنادی اطلاعات گردآوری شده است. اطلاعات به دست آمده نيز به صورت توصیفی- تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بررسی¬ها نشان می¬دهد که آب¬های سطحی اعم از رودها، هورها و کانال¬های آب و آب بندها و سدها در تمام مراحل عملیات¬های آفندی اعم از طرح¬ریزی، اجرا و پشتیبانی و مخصوصا عملیات¬های پدافندی دارای نقش تاثیرگذار و سرنوشت سازی بوده¬اند و همچنین در هر عملیات چند اصل از اصول نه گانه جنگ را تحت تاثیر قرار داده¬اند. جزييات مقاله
پربازدیدترین مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی جایگاه مفهوم زیست پذیری شهری در طرح توسعه شهری(نمونه مطالعاتی: طرح جامع شهر زنجان
وحید یاری قلی محسن احدنژاد روشتی ژیلا سجادیشماره 59 , دوره 16 , زمستان 1397امروزه زیست پذیری شهری گفتمانی نیرومند را در توسعه ی شهری و طراحی شهری بازتاب می دهد که در پیشینه ی برنامه ریزی شهری رواج پیدا کرده است. اجرای طرح های توسعه شهری، یکی از اقدامات اساسی در برنامه ریزی و مدیریت شهری جهت زیست پذیر نمودن شهر برای ساکنین و تضمین کننده ادامه ح چکیده کاملامروزه زیست پذیری شهری گفتمانی نیرومند را در توسعه ی شهری و طراحی شهری بازتاب می دهد که در پیشینه ی برنامه ریزی شهری رواج پیدا کرده است. اجرای طرح های توسعه شهری، یکی از اقدامات اساسی در برنامه ریزی و مدیریت شهری جهت زیست پذیر نمودن شهر برای ساکنین و تضمین کننده ادامه حیات شهر برای مدت طولانی می باشد. بنابرین هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت موجود شهر زنجان از نظر شاخص های زیست پذیری و نحوه عملکرد طرح های توسعه شهری در زیست پذیر کردن شهر زنجان می باشد. روش تحقیق پژوهش حاضر کمی توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است. نتایج پژوهش بیانگر این امر می باشد که یافته های حاصل از تحلیل شاخص های ذهنی براساس توزیع پرسشنامه بین جامعه آماری نشان داد که، وضعیت زیست پذیری عینی وذهنی تقریبا منطبق بر هم نیستند. طبق نتایج بدست آمده از تحلیل رگرسیونی، میزان ارتباط و همبستگی زیست پذیری با طرح های توسعه شهری 0.622 است. با توجه به سطح معنی داری0.000 و پایین بودن آن از 0.05< Pفرضیه صفر رد می شود و می توان گفت که رابطه دو متغیر زیست پذیری با طرح های توسعه شهری معنادار است. به عبارتی، اجرای طرح های توسعه شهری 37 درصد از زیست پذیری شهر زنجان را تبیین می کند. علاوه براین، بیشترین مقدار همبستگی اجرای طرح های توسعه شهری با شاخص اجتماعی 0.369 و کمترین مقدار نیز متعلق به اقتصادی با 0.167 است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - ارزیابی تطبیقی تجربه بزرگراه های تخریب شده در کشورهای مختلف جهان
سمانه جليلي صدرآبادشماره 57 , دوره 16 , تابستان 1397با توجه به اینکه ایجاد و گسترش بزرگراه¬ها اثرات مثبتی در شهر مانند کاهش زمان سفر، افزایش دسترسی و غیره دارد، اما مشکلات زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی بسیاری را برای شهروندان و خصوصاً ساکنان محله های اطراف آن به وجود آورده است. با گذشت زمان نظریه های مختلفی به من چکیده کاملبا توجه به اینکه ایجاد و گسترش بزرگراه¬ها اثرات مثبتی در شهر مانند کاهش زمان سفر، افزایش دسترسی و غیره دارد، اما مشکلات زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی بسیاری را برای شهروندان و خصوصاً ساکنان محله های اطراف آن به وجود آورده است. با گذشت زمان نظریه های مختلفی به منظور نقد بزرگراه ها به وجود آمدند که نهایتاً منجر به ایجاد نهضت ضد بزرگراهی و تخریب بزرگراه ها در شهرهای مختلف جهان شد. در این مقاله سعی شده است که علت تخریب بزرگراه ها و اثرات ایجاد و تخریب آنها مورد بررسی قرار گیرد. هدف این پژوهش سنجش میزان بهبود ابعاد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی قبل و بعد از تخریب پروژه های بزرگراهی است. لذا در این مقاله برای بررسی تجارب از روش مطالعات اسنادی و جهت سنجش میزان اهمیت هر یک از معیارها از آزمون توزیع t استفاده شده است. مطالعات انجام شده نشان می¬دهد که تخریب بزرگراه ها و جایگزینی آنها با بلوارها و فضاهای شهری همگانی سبب تجدید حیات محله های اطراف بزرگراه شده و از نظر اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و حتی ترافیکی اثرات مثبتی بر محله های اطراف آنها و حتی شهر داشته است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - نقد علمی و "نقد" پویش ساختاری- کارکردی
عباس سعیدیشماره 58 , دوره 16 , پاییز 1397رویکرد پویش ساختاری- کارکردی به‌مثابة چارچوبی نو در مطالعات نظامهای فضایی، بویژه نظام اسکان و تحولات آن، توسط نویسنده در سال 1390 ارائه شد. از آن زمان، این رویکرد هم در محافل علمی- تحقیقاتی و هم در نهادهای اجرایی کم و بیش مورد استقبال قرار گرفته است. هرچند نقدهایی هم در چکیده کاملرویکرد پویش ساختاری- کارکردی به‌مثابة چارچوبی نو در مطالعات نظامهای فضایی، بویژه نظام اسکان و تحولات آن، توسط نویسنده در سال 1390 ارائه شد. از آن زمان، این رویکرد هم در محافل علمی- تحقیقاتی و هم در نهادهای اجرایی کم و بیش مورد استقبال قرار گرفته است. هرچند نقدهایی هم در بارة آن صورت گرفته است. انگیزة نوشتن این مقاله در واقع پرداختن به محتوای یکی از همین نقدها و توضیح در بارة برخی اصول نقد بوده است؛ گرچه مخاطب آن نه الزاما شخص ناقد، بلکه جامعه علمی کشور، بویژه دانشجویان و پژوهشگرانی است که علاقمند به نقد بیشتر و احتمالا کاربرد این رویکرد در پیشبرد تحقیقات خویش هستند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - حکمروایی آب و توسعه منطقه ای مورد: منطقه آبیاری کرخه(خوزستان)
عباس سعیدی عبدالرضا رحمانی فضلی جواد اطاعت کاوه معصومیشماره 56 , دوره 16 , بهار 1397چکیده آب و شیوه‌های کهن مدیریت و بهره‌برداری از آن در سرزمین ایران، که بخش وسیعی از قلمرو آن در اقلیم خشک و نیمه‌خشک قراردارد، همواره نقش بسیار مهمی در تحولات اجتماعی- اقتصادی و برپایی چشم‌اندازهای فرهنگی برعهده داشته است. آغاز دورة نوگرایی در ایران و روی‌آوری به تدوین چکیده کاملچکیده آب و شیوه‌های کهن مدیریت و بهره‌برداری از آن در سرزمین ایران، که بخش وسیعی از قلمرو آن در اقلیم خشک و نیمه‌خشک قراردارد، همواره نقش بسیار مهمی در تحولات اجتماعی- اقتصادی و برپایی چشم‌اندازهای فرهنگی برعهده داشته است. آغاز دورة نوگرایی در ایران و روی‌آوری به تدوین برنامه‌های میان‌مدت عمرانی (از 1327 به بعد)، همراه با اجرای اصلاحات ارضی (1341 به‌بعد) و شاید از همه مهمتر، تغییر پایة درآمدی دولت از مالیات و دیون ارضی (بهرة مالکانه) به فروش نفت، در کنار رشد شتابان شهرگرایی و گسترش فعالیتهای صنعتی، زمینه‌ساز تحولات بیسابقه‌ای در عرصة حکمروایی آب در چارچوبی نوین، اما با محوریت دولت و در قالبی کاملا تمرکزگرا گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی (1357)، روند گسترش بهره‌برداری از منابع آب در ابعادی بیسابقه مطرح شد که طی آن برنامه‌های پیشین عمران و توسعة منطقه‌ای، با محوریت اب، در مناطق نوآباد و حائز مزیت نسبی، جای خود را به اجرای طرحهای توسعه در سرتاسر مناطق کشور داد. بدینسان، نگرش به مدیریت منابع آب و حکمروایی آن خصوصیات نسبتا تازه‌ای یافت. این مقالة می‌کوشد- بصورت موردی- به بررسی حکمروایی آب و نقش آن در توسعة متوازن و پایدار و همچنین ارزیابی پیامدهای فضایی آن در منطقة آبیاری کرخه (خوزستان) بپردازد. این بررسی با تکیه بر روش ترکیبی (کمی- کیفی) و با استفاده از ابزار پرسشنامه‌های ساختارمند و مصاحبه، جلسات بحث متمرکز گروهی و مشاهده غیرمشارکتی و گفتگو به‌انجام رسیده است. بر این اساس، کوشش شده است تا از نقطه‌نظرات همة بازیگران در سطوح مختلف ملی، منطقه‌ای و محلی (شامل مدیران و کارشناسان حوزه‌های مختلف، از جمله استادان دانشگاه و خبرگان بخش آب و کشاورزی، محیط زیست، برنامه‌ریزان توسعه، نمایندگان جوامع محلی و بهره‌برداران مستقیم از طرح، در قالب مصاحبه‌های فردی و گروهی بهره‌گیری شود. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - نقش احداث و بهره برداری از سد و شبكه های آبياری در ساماندهی نظام فضايی سكونتگاه های روستايی، مورد: سد مخزنی علويان در نواحی مراغه و بناب (آذربايجان شرقی/ ايران)
رسول غفاري راد عباس سعیدیشماره 59 , دوره 16 , زمستان 1397از مهمترين اقدامات توسعه اي براي پاسخگوئي به تقاضاي روز افزون نيازهاي آب شرب، كشاورزي و صنعت، احداث سد است. آثار و پيامدهاي(مثبت و منفي) يك سد، ضمن اينكه به طور مستقیم در تمام عناصرو پديده هايي که بعنوان بخشی از فضاهای جغرافیایی محسوب مي شوند، قابل مشاهده است، داراي عل چکیده کاملاز مهمترين اقدامات توسعه اي براي پاسخگوئي به تقاضاي روز افزون نيازهاي آب شرب، كشاورزي و صنعت، احداث سد است. آثار و پيامدهاي(مثبت و منفي) يك سد، ضمن اينكه به طور مستقیم در تمام عناصرو پديده هايي که بعنوان بخشی از فضاهای جغرافیایی محسوب مي شوند، قابل مشاهده است، داراي علائم و نشانه هاي مرئي و نامرئی مختلفي نيز است، بر اين مبنا، احداث سد داراي ابعادي فضائي بوده و در چارچوب برنامه ريزي فضايي قرار مي گيرد و با توجه به اينكه در نظام هاي مكاني- فضائي، انواع ساختارها (ساختارهاي محيطي، اجتماعي، فرهنگي، سياسي و ...) و كاركردها (كاركردهاي محيطي، اجتماعي، فرهنگي، سياسي و ...) مطرح هستند، لذا بررسي تغييرات ساختاري- كاركردي ناشي از احداث سد و شبكه هاي آبياري، از اين جهت كه موجب ساماندهي نظام فضائي و يا آشفتگي و درهم ريختگي آن گرديده، ضرورت پيدا مي كند. هدف اين تحقيق، بررسي نقش اجرا و بهره برداري از سد و شبكه آبياري علويان(با سپري شدن بيش از بيست و سه سال از زمان بهره برداري آن) در ساماندهي نظام فضائي سكونتگاههاي روستائي است. روش تحقيق بصورت اثباتي بوده و با تلفيقي از روش هاي كمي و كيفي، اطلاعات مورد نياز تحقيق، گردآوري شد. تعداد 370 خانوار نمونه تحقيق با استفاده از فرمول كوكران، به عنوان نمونه آماري، انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده¬ها، از آمار توصیفی و استنباطی(آزمون همبستگی كندال، مجذور كاي استقلال، كروسكال واليس و مان- ويتني ) در نرم افزارSPSS استفاده شده است. يافته هاي تحقیق نشان داد اولاً تغييرات ساختاري- كاركردي ناشي از اجراي طرح، به لحاظ بخشي نگري و اتخاذ رويكرد بالا به پايين، موجب ساماندهي و تحولات نظام فضائي سكونتگاههاي روستائي در گستره جغرافيائي طرح نشده است. ثانياً بين موقعيت استقرار سکونتگاهها نسبت به مكان سد، تقسيمات سياسي- اداري نواحي و تحولات نظام فضائي، رابطه معنادار وجود دارد، بطوريكه احداث سد موجب توسعه نامتوازن و آشفتگي نظام فضائي ميان سكونتگاههاي انساني واقع در بالادست سد(محدوده مخزن) و پايين دست سد (محدوده شبكه آبياري) و نواحي مراغه و بناب، شده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - تبیین تقابل ایران و آمریکا در ژئوپلیتیک منطقه خزر
رسول افضلی حسن کامران دستجردی محمدحسین دشتیشماره 61 , دوره 17 , تابستان 1398منطقه دریای¬ خزر از نظر ژئوپلیتیک انرژی، خطوط انتقال انرژی و امنیت آن از جایگاه بالایی در مناسبات منطقه¬ای و بین¬المللی برخوردار است و پس از فروپاشی شوروی و افزایش کشورهای ساحلی خزر از دو به پنج کشور بر پیچیدگی¬های تعیین رژیم حقوقی دریای خزر نیز افزوده شد. بنابراین کشور چکیده کاملمنطقه دریای¬ خزر از نظر ژئوپلیتیک انرژی، خطوط انتقال انرژی و امنیت آن از جایگاه بالایی در مناسبات منطقه¬ای و بین¬المللی برخوردار است و پس از فروپاشی شوروی و افزایش کشورهای ساحلی خزر از دو به پنج کشور بر پیچیدگی¬های تعیین رژیم حقوقی دریای خزر نیز افزوده شد. بنابراین کشورهای منطقه¬¬ای و فرامنطقه¬ای برای کسب منافع سیاسی و اقتصادی و بیشینه¬سازی قدرت خود در نظام بین¬الملل به رقابت بیشتر در این منطقه روی آورده¬اند که رویارویی ایران و آمریکا از مهم¬ترین کشمکش¬های این منطقه می-باشد. در این نوشتار تلاش شده است تا با بهره¬گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای رویکردهای نظری ژئوپلیتیک انرژی و رئالیسم تهاجمی به تبیین تقابل ایران و آمریکا در ژئوپلیتیک منطقه خزر پرداخته شود. در این راستا یافته¬ها حاکی از آن است که، سیاست خارجی و منافع متضاد دو کشور؛ تلاش آمریکا برای حذف موقعیت ژئوپلیتیک ایران از جریان انتقال انرژی خزر؛ تأثیر آمریکا بر مجادلات تعیین رژیم حقوقی دریای خزر از طریق نظامی و امنیتی شدن این دریا و تهدید منافع و امنیت ملی ایران؛ از مهم¬ترین دلایل تقابل ایران و آمریکا در منطقه خزر هستند. در نهایت، جمهوری-اسلامی¬ایران می¬تواند با درک صحیح از موقعیت ژئوپلیتیک کشور در سیاست خارجی و دیپلماسی فعال و هوشمندانه به منافع اساسی خود در رژیم حقوقی دریای خزر دست یابد، به¬عنوان حلقه ارتباطی تولیدکنندگان و مصرف¬¬¬کنندگان انرژی قرار گیرد و علاوه¬بر توسعه اقتصادی، اقتصاد بین¬الملل را به امنیت ملی خود گره بزند و تهدیدات را به حداقل برساند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - اثرات پروژه های انتقال آب سرشاخه های کارون در ایجاد یا تشدید کانون های گردوغبارخوزستان با بهره گیری از فناوری های GIS & RS
عاطفه بساک حوریه اعرابی مقدم زهرا حجازی زاده میثم طولابی نژادشماره 56 , دوره 16 , بهار 1397این تحقیق با هدف بررسی اثرات پروژه¬های انتقال آب سرشاخه¬های کارون در ایجاد یا تشدید کانون¬های گردوغبارخوزستان با بهره¬گیری از فناوری¬های GIS & RS به رشته تحریر درآمد. بدین منظور ابتدا پارامترهای روزانه¬ی اقلیمی شامل(دما، بارش، دید افقی، رطوبت نسبی و باد) و دبی برای 9 ای چکیده کاملاین تحقیق با هدف بررسی اثرات پروژه¬های انتقال آب سرشاخه¬های کارون در ایجاد یا تشدید کانون¬های گردوغبارخوزستان با بهره¬گیری از فناوری¬های GIS & RS به رشته تحریر درآمد. بدین منظور ابتدا پارامترهای روزانه¬ی اقلیمی شامل(دما، بارش، دید افقی، رطوبت نسبی و باد) و دبی برای 9 ایستگاه سینوپتیک و 9 ایستگاه هیدرومتری در یک دوره¬ی 30 ساله جمع آوری گردید. همچنین از داده ها و تصاویر ماهواره ای جهت بررسی وضعیت پوشش گیاهی، رطوبت خاک، ذرات گردو غبار در منطقه مورد مطالعه بهره گرفته شد. با توجه به روند گاز دی اکسیدکربن طی سال¬های 1985 تا 2015 ، دوره¬های مورد مطالعه به دو دوره¬ی قبل از گرمایش جهانی(1985-1995) و بعد از گرمایش جهانی(1996-2015) تقسیم بندی گردید. سپس با استفاده از روش های آماری و سنجش از دور اقدام به بررسی دوره¬های مذکور پرداخته شد. نتایج حاصل از بررسی دبی رودخانه کارون نشان داد که آورد کارون در دوره¬ی آماری دوم نسبت به دوره¬ی اول 171 مترمکعب در ثانیه کاهش یافته است. گردوغبار محلی طی دوره¬ی دوم نسبت به دوره اول افزایش یافته اما شاخص پوشش گیاهی(NDVI) با کاهش 13/0 مواجه بوده است. وسعت و میزان رطوبت خاک در شرق حوضه روندی صعودی داشته است که نقش سدسازی در این تغییرات مؤثر بوده است؛ اما در غرب حوضه کارون (اطراف تالاب شادگان) این روند با کاهش مواجه بوده است، درنتیجه با عبور جریان باد از غرب حوضه، بدلیل کاهش رطوبت خاک و چسبندگی خاک، ذرات ریز از سطح زمین جدا شده و موجب بروز حداکثر گردوغبار در خوزستان و حوضه کارون شده است. بنابراین می¬توان نتیجه گرفت که عدم مدیریت درست منابع آب، سدسازی و اجرای طرح¬های انتقال آب در سرشاخه¬های کارون موجب کاهش دبی و رطوبت خاک در غرب حوضه و در نتیجه گسترش کانون ریزگردها در استان خوزستان شده که این امر می¬تواند اثرات زیست محیطی و مخاطرات انسانی از جمله ابتلا به انواع امراض تنفسی و ریوی و همچنین کاهش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی و در نتیجه کاهش امنیت غذایی را در پی داشته باشد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - محدودیتهای توسعة یکپارچة روستایی- شهری ناحیة سروآباد (کردستان)
لقمان زمانی عباس سعیدی عبدالرضا رحمانی فضلیشماره 60 , دوره 17 , بهار 1398توسعه یکپارچه به مفهوم یکجانگری به ارتباط منطقی فضایی- زمانی بین بخشها در برنامه‌ریزی‌های محیطی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی است که قاعدتا بر مشارکت فعال مردمی و مدیریت واحد ناحیه‌ای تاکید می‌ورزد. افزون بر این، توجه لازم به تعامل اثرگذار عرصه¬هاي روستايي و شهري در این چا چکیده کاملتوسعه یکپارچه به مفهوم یکجانگری به ارتباط منطقی فضایی- زمانی بین بخشها در برنامه‌ریزی‌های محیطی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی است که قاعدتا بر مشارکت فعال مردمی و مدیریت واحد ناحیه‌ای تاکید می‌ورزد. افزون بر این، توجه لازم به تعامل اثرگذار عرصه¬هاي روستايي و شهري در این چارچوب پیوسته مورد تاکید است، زیرا در غیر این صورت، آنچه اتفاق افتد، نه به نفع مراكز روستايي و نه ياور كانونهاي شهري خواهد بود. نظام فضایی ناحیه سروآباد، با وجود قابلیت¬های برجسته، به دلیل فقدان ناهماهنگی ساختاری- کارکردی اقتصادی و برنامه¬ریزی مناسب و یکجانگر، از اهداف توسعة مطلوب و یکپارچة روستایی- شهری دور مانده است. مقاله حاضر در ارتباط با ناحیة سروآباد (شامل دو شهر سروآباد و اورامان‌تخت و روستاهای ناحیه) با توجه به رویکرد توسعة یکپارچه روستایی- شهری و با تکیه بر مطالعات میدانی و پیمایشی، بر اساس پژوهشی همه‌جانبه، به دنبال شناخت و تحلیل محدودیتهای توسعة روستایی- شهری این ناحیه بوده است. نتایج حاصله نشان می‌دهد، گرچه بین شاخص‌های اجتماعی- فرهنگی و کالبدی- فضایی، ارتباط مستقیم و معناداری ملاحظه می‌شود، متغییرهای ایمنی، اقتصادی- تولیدی و طبیعی- اکولوژیک، بترتیب از کمترین ارتباط و متغییر جریانهای فضایی با نشانه‌های توسعة یکپارچه، از ارتباطی متوسط برخوردار است؛ در نتیجه، توسعة یکپارچه روستایی- شهری، آنطور که انتظار می‌رود، تحقق نیافته است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - رشد شهري و عوامل محرك آن، مطالعه موردي: كلانشهر تهران
آزادی کاویانی رحمت الله فرهودی آزیتا رجبیشماره 55 , دوره 15 , زمستان 1396فرايند شهرنشيني و رشد شهري در مناطق مختلف جهان نتيجه تعاملات درهم تنيده ميان فاكتورها و عوامل گوناگون اجتماعي، اقتصادي، سياسي، تكنولوژيك، جغرافيايي و فرهنگي جهاني و محلي است. بر اين اساس، شناسايي عوامل محرك و شكل دهنده رشد شهرها اهميتي حياتي براي برنامه ريزي شهري و توسع چکیده کاملفرايند شهرنشيني و رشد شهري در مناطق مختلف جهان نتيجه تعاملات درهم تنيده ميان فاكتورها و عوامل گوناگون اجتماعي، اقتصادي، سياسي، تكنولوژيك، جغرافيايي و فرهنگي جهاني و محلي است. بر اين اساس، شناسايي عوامل محرك و شكل دهنده رشد شهرها اهميتي حياتي براي برنامه ريزي شهري و توسعه پايدار به خصوص در كشورهاي در حال توسعه دارد و به عنوان ابزاري براي پيش بيني روندهاي آينده، كنترل و هدايت رشد شهر، سامان بخشيدن به توسعه آتي شهر و در نهايت، مديريت كارآمد و هدفمند شهرها به كار مي رود. هدف اصلي اين مطالعه، شناسايي عوامل محرك و شكل دهنده بيوفيزيكي و اجتماعي ـ اقتصادي رشد كلانشهر تهران است. براي دستيابي به اين هدف، پنج مرحله اصلي شامل: توليد نقشه هاي كاربري، پوشش اراضي براي بررسي تغييرات فضايي- زماني؛ كاربري، پوشش اراضي در شهر تهران و نواحي پيرامون آن با استفاده از تصاوير ماهواره اي؛ شناسايي عوامل محرك رشد شهري با استفاده از رگرسيون لاجستيك؛ استفاده از رويكرد بوم شناسي عاملي براي بررسي عوامل انساني موثر در سيماي شهر تهران؛ و محاسبه متريك هاي فضايي براي كمي سازي ساختار و ويژگي هاي الگوي سيماي سرزمين در كلانشهر تهران با استفاده از نرم افزار Fragstata و بررسي ارتباط ميان الگوي رشد شهري و نواحي اجتماعي با استفاده از رگرسيون چند متغيره مورد توجه قرار گرفته است. نتايج حاصل نشان مي دهد كه فاصله از راه ها و مراكز تجاري شهر تهران در دوره زماني 1379 تا 1393 مهم ترين عوامل بيوفيزيكي شكل دهنده الگوي رشد كلان شهر تهران بوده و در ميان پنج مولفه اجتماعي- اقتصادي، مولفه تراكم جمعيت و اشتغال داراي بيشترين تاثير بر الگوي رشد شهر كلانشهر تهران مي باشد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - محدوده جغرافیایی تمدن اسلامی
ناصر صادقیان حسين رحماني تيركلاييشماره 58 , دوره 16 , پاییز 1397تمدن اسلامی، تمدنی دینی است که همۀ مؤلفه‌های آن بر محور دین اسلام میگردد .چنانکه مدینة النبی، شهر نوبنیاد پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) بر اساس همین ارکان استوار شد و تمدنی را ایجاد کرد که مبانی آن قرآنی و سنت بود. فتوحات اسلامی به رویارویی جهادگران مسلمان با مردمان چکیده کاملتمدن اسلامی، تمدنی دینی است که همۀ مؤلفه‌های آن بر محور دین اسلام میگردد .چنانکه مدینة النبی، شهر نوبنیاد پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) بر اساس همین ارکان استوار شد و تمدنی را ایجاد کرد که مبانی آن قرآنی و سنت بود. فتوحات اسلامی به رویارویی جهادگران مسلمان با مردمان سایر نواحی چون ایران، شام، شمال آفریقا، مصر و اندلس انجامید. در نتیجۀ گسترش ارضی و توسعه مناطق تحت نفوذ خلافت اسلامی، بیشتر مؤلفه‌های تمدن تغییر کرد و اسلام با اصولی تغییرناپذیر و فروعی منعطف، در سرزمین‌های فتح شده پرورش یافت. حاصل این برخورد و آمیختگی اسلام با سایر فرهنگ‌های ملل مختلف، تمدنی با ارزش بود که سرآغاز آن در مدینه النبی بود، اما در سرزمین‌هایی چون ایران، بین النهرین، شام، مصر و اسپانیا بالید. هدف اساسی در این پژوهش بازنمایی تمدن اسلامی در محدوده جغرافیایی خاص آن و شناسایی همگونی ها و ناهمگونی های قومی، مذهبی و زبانی در چارچوب آن است. جزييات مقاله
