منطقه دریای¬ خزر از نظر ژئوپلیتیک انرژی، خطوط انتقال انرژی و امنیت آن از جایگاه بالایی در مناسبات منطقه¬ای و بین¬المللی برخوردار است و پس از فروپاشی شوروی و افزایش کشورهای ساحلی خزر از دو به پنج کشور بر پیچیدگی¬های تعیین رژیم حقوقی دریای خزر نیز افزوده شد. بنابراین کشورهای منطقه¬¬ای و فرامنطقه¬ای برای کسب منافع سیاسی و اقتصادی و بیشینه¬سازی قدرت خود در نظام بین¬الملل به رقابت بیشتر در این منطقه روی آورده¬اند که رویارویی ایران و آمریکا از مهم¬ترین کشمکش¬های این منطقه می-باشد. در این نوشتار تلاش شده است تا با بهره¬گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای رویکردهای نظری ژئوپلیتیک انرژی و رئالیسم تهاجمی به تبیین تقابل ایران و آمریکا در ژئوپلیتیک منطقه خزر پرداخته شود. در این راستا یافته¬ها حاکی از آن است که، سیاست خارجی و منافع متضاد دو کشور؛ تلاش آمریکا برای حذف موقعیت ژئوپلیتیک ایران از جریان انتقال انرژی خزر؛ تأثیر آمریکا بر مجادلات تعیین رژیم حقوقی دریای خزر از طریق نظامی و امنیتی شدن این دریا و تهدید منافع و امنیت ملی ایران؛ از مهم¬ترین دلایل تقابل ایران و آمریکا در منطقه خزر هستند. در نهایت، جمهوری-اسلامی¬ایران می¬تواند با درک صحیح از موقعیت ژئوپلیتیک کشور در سیاست خارجی و دیپلماسی فعال و هوشمندانه به منافع اساسی خود در رژیم حقوقی دریای خزر دست یابد، به¬عنوان حلقه ارتباطی تولیدکنندگان و مصرف¬¬¬کنندگان انرژی قرار گیرد و علاوه¬بر توسعه اقتصادی، اقتصاد بین¬الملل را به امنیت ملی خود گره بزند و تهدیدات را به حداقل برساند.

سطح پایین تحقق‌پذیری طرح‌های شهری رایج در کشور مسئله‌ای انکار ناپذیر است. این امر را می توان از دو منظر تدوین استراتژی های کارآمد و اجرای درست استراتژی بررسی نمود. تدوین استراتژی خوب مربوط به برنامه‌ است و اجرای خوب استراتژی مربوط به مدیریت است. بنابراین باید در فرایند برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، از یک سو گام‌های تدوین برنامه و استخراج راهبردها را بازتعریف نمود و از سوئی دیگر، بحث جاری‌سازی استراتژی‌ها را به عنوان بعد مغفول در فرایند برنامه‌ریزی شهری تبیین نمود. در این تحقیق تلاش می‌شود دلایل عدم موفقیتطرح های شهری در فاز اجرا مورد بررسی قرار گیرد. شیوه های مورد استفاده برای گردآوری و تفسیر داده ها به صورت کتاب خانه ای، تحليل اسناد و ديدگاه هاي صاحب نظران است.. در نهایت مدلی با تاکید بر آینده پژوهی در برنامه ریزی شهری ارائه شده است. در این مدل تلاش شده، عوامل موثر بر شکست برنامه ها لحاظ شود و مواردی که به عنوان موانع تحقق طرح ها شناخته شد پاسخ داده شود.

از گذشته تا به امروز دگرگونی‌های عملی و نظری بسیاری در گفتمان‌های جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک رخ داده است. «دولت – ملت» که بحث هسته در مطالعات جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک است؛ به تبع این تحولات به طور طبیعی بی‌نصیب نمانده است. نوشتار حاضر با رویکرد تفسیری و بهره‌گیری از داده‌های کتابخانه‌ای به دنبال پاسخ به این سوال است که در گذار از ژئوپلیتیک مدرن به پسا‌مدرن، گفتمان «دولت- ملت» دچار چه تحول و تغییرات ماهیتی شده است؟ طبیعی است که در هر عصری گفتمانی با ویژگی‌های خاص خود حاکم باشد. مشخصه‌هایی چون: یکپارچگی، تک‌بعدی بودن، عینیت‌گرایی، قطعیت‌گرایی و مبنا‌گرايي که در گفتمان مدرنیته، باعث شده است که ‌دولت‌ مدرن، دولتی با ویژگی‌های خاص جغرافیایی، سیاسی، حقوقی، اجتماعی، هویتی و ... باشد. حال آنکه به تبع از ویژگی‌های پستمدرنیته ]و گفتمان‌های حاکم بر آن[ چون: تکثر‌گرایی و عدم اطلاق، نفی روایتی خاص و... ؛ دولت به‌ عنوان یک مرجع تام (حاکمیتی، امنیتی، قدرتی و...)، به‌هیچ وجه پذیرفته شدنی نیست. اجمالاً هدف این پژوهش مقایسه و تببیین ابعاد و ارکان: اجتماعی (بعد ملت و ملی‌گرایی)، سیاسی‌ (بعد حکومت)، حقوقی (بعد حاکمیتی)، دولت (کشور) در گذار از مدرن به پست‌مدرن است. در پایان به چالش و تهدیدهای دولت پست‌مدرن (پساسرزمینی) در این گذار اشاره خواهد شد.

بررسی تاریخ و شواهد زیست در محلات سنتی ایران مبین ساختار و نظام کالبدی و اجتماعی منسجم و خودساخته و بیان¬گر مفاهیم عالیۀ سکونت انسان است. در حالی که محلات امروز به تبع تغییر الگوی زیست و توسعه¬های نوین شهری، دیگر از مشارکت اهالی و نظام خود انگیختۀ محله¬محوری برخوردار نیستند. لذا توجه به اصول و آموزه¬های حاکم بر جریان زندگی اجتماعی و مفاهیم متعالی سکونت محلۀ سنتی برای ارتقاء کیفی زیست در شهر امروز امری ضروری است. هدف از این پژوهش، بازشناسی مفهوم سکونت در محلات تهران در دورۀ قاجار و پهلوی و روش تحقیق، ترکیبی از روش¬های تفسیری تاریخی و تحلیل محتوای داده¬ها است. این پژوهش ابتدا مختصری به تعریف و مفهوم محله پرداخته؛ سپس عوامل ادراک مفهوم محله و ویژگی¬ها و شاخص¬های هر عامل و نحوۀ ردیابی آن از محتوای متون ارائه شده است. درنهایت در بررسی متون به بازشناسی جریان زندگی و تجارب زیستۀ ساکنان محلات تهران پرداخته شده که این بخش با بهره¬گیری از چند تاریخ¬نوشتۀ فرهنگی اجتماعی از محلات تهران صورت پذیرفته است. نتیجه این¬که عوامل و معیارهای ادراک مفهوم محله حاکی از نقش اجتماعی و مشارکت شهروندان در جنبه¬های مختلف سکونت از جمله امور خیر و نهضت¬های اجتماعی سیاسی در محلات است. محلاتی که مکان ظهور و تبلور ارزش¬های اجتماعی و فرهنگی از جمله وقف، نیکوکاری، احترام به بزرگان و دستگیری محرومان بوده؛ در حالی¬که مفاهیم قلمرو، سلسله¬مراتب و حریم در کالبد محله و ادراک ساکنان تعریف و نمود یافته و به واسطۀ تامین نسبی بسیاری از خدمات در محله و آرامش حاکم بر سکونت اجتماعی، ساکنان از رضایت¬مندی نسبی برخوردارند. در نتیجه ساکنان خود را جزئی از محله دانسته و می¬توان تبلور تعلقات مکانی به محله را در ابعاد مختلف کالبدی، رفتاری و معنایی شاهد بود.

مخاطرات محیطی و انسانی یکی از اصلی¬ترین موانع تحقق توسعه پایدار بخصوص در سکونتگاه¬های انسانی (به ویژه روستاها) می¬باشد. در چند دهه اخیر با رویکرد مدیریت بحران استفاده از همه دستاوردهای مدیریتی، سازمان¬دهی و برنامه¬ریزی قبل از وقوع بحران با هدف مقابله با مخاطرات طبیعی و انسانی، امری عقلانی و الزامی می¬باشد. در مواجه شدن با بحران¬های احتمالی، یکی از ارکان اصلی مقابله و پیشگیری مناسب از اثرات منفی این نوع مخاطرات در نظر گرفتن مراکز مدیریت بحران است که همه اقدامات پیشگیری، آمادگی و مقابله، از جمله امداد رسانی، اسکان موقت حادثه دیدگان، در آن مهیا شود تا پیامدها را درباره¬ی بحران احتمالی به حداقل ممکن است. از این رو شهرستان اردبیل به علت واقع شدن در یک محدوده خطرپذیر طبیعی و دارا بودن تاسیسات صنعتی بزرگ قابلیت بالای شکل¬گیری مخاطرات طبیعی و انسانی را دارا می¬باشد. بنابراین در پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی و با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در نرم¬افزار ARC GIS به پهنه¬بندی محدوده شهرستان اردبیل در راستای جانمایی مراکز مدیریت بحران روستایی اقدام شد. در ادامه پژوهش با استفاده از مدل TOPSIS (8 معیار) به اولویت¬بندی اجرائی مراکز مدیریت بحران روستایی در محدوده منطقه مورد مطالعه اقدام شد. نتایج پژوهش نشان می¬دهد که 13.3 درصد از اراضی شهرستان اردبیل بالاترین قابلیت برای استقرار مراکز مدیریت بحران را از خود نشان می¬دهد. با توجه به پهنه¬های بهینه مشخص شده، 7 موقعیت برای استقرار مراکز مدیریت بحران در محدوده مورد مطالعه مشخص شد و با استفاده از مدل TOPSIS به اولویت¬بندی این مراکز اقدام شد و نتایج نشان داد که پایگاه شماره 2 بالاترین قابلیت و پایگاه شماره 1 کمترین قابلیت برای استقرار مرکز مدیریت بحران را از خود نشان داد.

گرد و غبار یکی از پدیده های رایج در مناطق خشک و نیمه خشک است و می تواند تأثیرات بسزایی را در شرایط اقلیمی یک منطقه داشته باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی گردوغبار در استان کهکیلوبه و بویراحمد شکل گرفته است. در این راستا کدهای 6، 7، 8، 9، 31، 32 و 35 گردوغبار در ایستگاه های یاسوج، دوگنبدان، سی سخت، دهدشت، لیکک و امامزاده جعفر در مقیاس روزانه، ماهانه و سالانه مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا فراوانی روزانه، ماهانه و سالانه کدها در تمام ایستگاه ها بررسی و تقویم زمانی روزانه آنها تهیه گردید. سپس نقشه های پهنه بندی از مجموع تمام کدها طی ماه های سال ترسیم و در نهایت روند تعداد روزهای همراه با گردوغبار در ایستگاه های یاسوج و دوگنبدان بررسی گردید. نتایج نشان داد ایستگاه دوگنبدان با فراوانی 2381 بیشترین رخداد گردوغبار را طی دوره آماری مورد مطالعه داشته است. بررسی کدها حاکی از آن است که دو کد 6 و 7 از بیشترین رخداد در تمام ایستگاه های مطالعاتی برخوردار بوده اند. کد 6 در ایستگاه های دوگنبدان، لیکک، امامزاده جعفر و سی سخت در سال 1391، در ایستگاه یاسوج در سال 1388 و در ایستگاه دهدشت در سال 1387 از بیشترین فراوانی برخوردار بوده اند. کد 7 نیز در ایستگاه دوگنبدان در سال 1371 و در ایستگاه یاسوج در سال 1371 بیشترین رخداد را داشته است. روند گردوغبار در ایستگاه های یاسوج و دوگنبدان نیز بیانگر آن است که در هر دو ایستگاه های ماه های سرد سال از روند کاهشی گردوغبار برخوردار بوده و ماه های گرم سال فاقد روند بوده اند. در مقیاس سالانه نیز هر دو ایستگاه روند افزایشی را نشان دادند.

شهر خلاق می‌تواند نیازها و خواسته‌های جوامع شهری را در ابعاد گوناگون برطرف کند نیازهایی که هریک در رشد شهر تأثیر گذار است فضای شهری زمانی تحقق می‌پذیرد که شخص یا افرادی بخواهند از آن استفاده کنند یا در این فرآیند دخیل باشند و این فرآیند از یک سو به پویایی محیط و از سوی دیگر به بروز طبقه خلاق کمک می‌کندکه عوامل تأثیر گذار (سرمایه انسانی، نوآوری، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی) به عنوان شاخص‌ها در ایجاد خلاقیت و برنامه ریزی می‌تواند تأثیر گذار باشد که در این تحقیق بطور کلی به آن پرداخته شده است هدف پژوهش حاضر بررسی شاخص‌های تأثیر گذار جهت خلق فضاهای تعاملی با تاکید بر شهر خلاق می‌باشد در این راستا با توجه به موضوع پژوهش از روش پیمایش استفاده شده است به لحاظ سطح مطالعه، در دو سطح توصیفی و تبیینی (توصیفی- تحلیلی) استفاده گردید همچنین برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزارهای آماری چون SPSS، و نرم افزار Super decision استفاده شده است در سطح توصیفی از جداول یک بعدی، درصد و فراوانی استفاده شده است همچنین در سطح استنباطی نیز برای آزمون فرضیات از آزمون‌های T-Test، تی دو نمونه مستقل، تحلیل مسیر، پیرسون استفاده گردیده است و برای رتبه بندی عوامل مؤثر بر تحقق شهر خلاق از مدل ANP بهره گرفته شده است در نهایت نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که سرمایه اجتماعی پیش بینی کننده خوبی برای تبیین و بررسی سطح شهر خلاق در شهر ری می‌باشد.

مدیریت زمین شهری بخشی از مدیریت شهری بوده و هسته ی کانونی آن را تشکیل می دهد. و در برخی کشورها همچون ایران ، مدیریت شهری یکپارچه و واحدی وجود ندارد و دستگاه هائی در سطح ملی در اداره و ارائه خدمات شهری مشارکت دارند که در چنین حالتی باید مدیریت شهری را شامل شهرداری و شعبات یا نمایندگی های شهری آن دستگاه ها نیز دانست.دولتها و مدیران شهری در بسیاری از کشورها سعی در تدوین قوانین و مقرراتی جهت افزایش دسترسی اقشار مختلف خصوصا قشر فقیر جامعه به بازار زمین نموده اند که در کشورهای مختلف ، هر چند مشابهت هایی در خصوص وجود مشکلات مربوط به تامین مسکن و زمین مورد نیاز آن وجود دارد و لیکن ویژگی های متفاوتی در این زمینه حاکم می باشد که متاثر از زمینه های حقوقی ، تاریخی ، سیاسی – اقتصادی ، اجتماعی – فرهنگی و محدودیت های طبیعی حاکم بر آنها است. نوع روش تحقيق از نوع توصيفي- تحليلي است و ماهیت كاربرد ي دارد. تحقیق حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است و ماهیت کاربردی دارد و به بررسی ارتباط بین الگوی تصمیم گیری سیاست های زمین شهری با توسعه فیزیکی شهر ساری و ارتباط بین الگوی توسعه فیزیکی شهر ساری با سیاست های ملی و نقش بازیگران عرصه زمین شهری می پردازد . در تجزیه و تحلیل اطلاعات این پژوهش از روشهای آماری و ریاضی با استفاده از نرم افزارهای Excel و Spss برای تحلیل تطبیقی و گرافیکی از نرم افزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS بهره گرفته خواهد شد. یافته های پژوهش حاکی از این است که نبود چشم انداز مشخص و به تبع آن سیاست ها و نهادهای ناهماهنگ، تصمیم گیری متمرکز و غيرمشارکتی، و تصدی گری زیاد بدون ظرفیت نهادی لازم از مهم ترین دلایل ناکارآمدی سیاست گذاری مدیریت زمین شهری است

برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران توسعه، از فعالیت‌های گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه در کشورهای مختلف یاد می‌کنند. امروزه گردشگری می‌تواند سبب ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و درنهایت رفاه و بهبود وضعیت معیشتی مردم شود. این پژوهش که با هدف تعیین موقعیت راهبردی صنعت گردشگری شهرستان تکاب صورت گرفته است، از نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی- دلفی است. مدل مورد استفاده در پژوهش، مدل جامع مدیریت راهبردی مبتنی بر تکنیک SWOT می‌باشد. داده‌های پژوهش با استفاده از تکنیک دلفی، از 16 نفر از خبرگان، مسئولین و مدیران حوزه گردشگری شهرستان تکاب جمع‌آوری شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بخش نتایج تحقیق، ضمن بیان چشم‌انداز، ماموریت و اهداف توسعه پیشنهادی، نتایج حاصل از ارزیابی عوامل داخلی و خارجی نیز ارایه گردیده است. این نتیجه بیانگر آن است که صنعت گردشگری این شهرستان در موقعیت تدافعی بوده و نیازمند توجه ویژه مسئولین می‌باشد.

تحولات سال 1991 میلادی در اتحاد جماهیر شوروی سابق که منجر به استقلال جمهوری‏های آسیای مرکزی(CSI) گردید ، برای جمهوری اسلامی ایران از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است . زیرا بستر مناسبی برای نزدیکی بیشتر در راستای تعاملات ژئوپلتیکی ایران و آسیای مرکزی فراهم آمده است . بحث رژیم حقوقی دریای خزر و تاثیرات این دریا در زندگی انسان‏های ساکن در پنج جمهوری حاشیه خزر نیز از تعاملات ژئوپلتیکی معنا و مفهوم خاصی پیدا می‏کند و لازم است که ج.ا.ا با سایر کشورهای ساحلی به نتیجه قابل قبولی دست یابد . ج.ا.ا با وضعیت خاص خود به دلیل دارا بودن نقش بارز ژئواکونومیکی ، ژئوکالچر و سایر مولفه‏های موجود می‏تواند در زمینه صدور انرژی نفت و گاز منطقه از طریق مسیر ایران و در تعاملات فرهنگی منطقه نقش مهمی ایفا نماید و از آثار و تبعات منفی ناشی از حضور کشورهای فرا منطقه‏ای به ویژه غرب در کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز بکاهد و همچنین در زمینه جلوگیری از قاچاق کالا و مواد مخدر و نیز استرداد مجرمین همکاری نماید و خلاصه ، احترام متقابل به ارزش‏های ملی و میهنی ، مسافرت مقامات این کشورها به یکدیگر ، تقویت نمایندگی‏های سیاسی و توجه ویژه به امر صادرات و واردات کالا و خدمات در راستای منافع ملی ما خواهد بود .

دهياري به عنوان يک نهاد عمومي و غيردولتي، با شخصيت حقوقي مستقل و با درخواست روستائيان و مجوز وزارت کشور با هدف بهبود و توسعه شاخصهاي اجتماعي، اقتصادي، سياسي، فرهنگي و محيطي-کالبدي در هر روستا تشکيل مي شود. یکی از وظایف دهیاری، همکاری با بنیاد مسکن در تهیه، تصویب و اجرای طرح هادی روستایی است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، عملکرد دهیار در نحوه تهیه و اجرای طرح هادی و نظارت بر ساخت و ساز بعد از اجرای طرح هادی روستایی بررسی می کند. جامعه آماری تحقیق شامل 24 روستای شهرستان زنجان است که با استفاده از جدول مورگان، 373 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها از مدل نیکوئی برازش کلموگرونف-اسمیرنف و توزیع پواسن و تحلیل رگرسیونی چندگانه با کمک نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که، براساس مدل نیکویی برازش با سطح اطمینان 0.05P< ، عملکرد دهیار در طرح هادی مطلوب نیست. براساس توزیع پواسن، عملکرد دهیاری روند روبه رشدی دارد. همچنین تحلیل رگرسیونی نیز میزان همبستگی بین عملکرد دهیاری در توسعه و پیشبرد طرح هادی روستایی را، 0.929 برآورد کرده است. در بین شاخص های عملکرد دهیاری شاخص «عملکرد دهیار در نظارت بر ساخت و ساز بعد از اجرای طرح هادی» (0.447=β) بیشترین تاثیر و رضایت مندی را در اجرای طرح هادی داشته است. در این زمینه برای موفقیت دهیاران در اجرای طرح هادی، تاسیس دهیاریهای مستقل، آموزش دهیاران، و توسعه همکاری دهیار با سازمان ها و مشاوران و پیمانکاران ضروری است.

محله‌ها و واحدهاي همسايگي به عنوان محيطي كـه بيشترين وقت افراد در آن‌ها سپري مي‌شـود، پلـي بـين جنبه اجتماعي و زيسـتي زنـدگي آن‌هـا بوده و تأثير بسـيار عميقي بر سلامت جسماني و رواني دارند. هدف اصلی از انجام این تحقیق، ارزیابی کیفیت محله هوسم واقع در شهر رودسر براساس مؤلفه‌های شهر پایدار است. در گام اول از پژوهش پس از مطالعه مبانی نظری و ادبیات تحقیق، معیارها و شاخص‌های مؤثر بر مطلوبیت پیاده‌راه های شهری شناسایی شده است. در مرحله دوم با استفاده از پرسشنامه کارشناسان و فرایند تحلیل سلسله مراتبی این شاخص‌ها وزن‌دهی و اولویت‌بندی می‌شوند. در مرحله سوم با استفاده از مطالعات میدانی و تکمیل پرسشنامه از ساکنین محله هوسم، وضعیت این محله از حیث شاخص‌های مورد نظر (در قالب پرسشنامه و طیف لیکرت) ارزیابی می‌گردد. نتایج ارزیابی‌های انجام شده در زمینه ضریب اهمیت ابعاد چهارگانه مورد بررسی در پژوهش نشان داد که بعد اجتماعی با وزن نسبی 399/0 نسبت به سایر ابعاد اهمیت بیشتری در سطح پایداری محله‌های شهری دارد. نتایج یافته های پژوهش در رابطه با وضعیت محله مورد مطالعه از لحاظ چهار معیار اجتماعی، کالبدی، زیست محیطی و اقتصادی حاکی از آن است که معیار اجتماعی با نمره میانگین 578/2 و نمره نسبی 263/0 در جایگاه اول قرار دارد. اما باید گفت طبق طیف لیکرت میزان پایداری محله براساس این شاخص که نسبت به دیگر شاخص ها رتبه برتر دارد، در حد متوسط به پایین است. این موضوع بیانگر این است که میزان پایداری محله مورد مطالعه در سطح ضعیف و بسیار ضعیف قرار دارد.