این پژوهش به بررسي دو موضوع مهم ردپای جغرافیایی و توسعه پایدار شهری در لايه های مدیریت و برنامه ریزی شهری می پردازد. جمع‌آوري و گردآوري اطلاعات از روش¬ كتابخانه¬اي ، ميداني و پرسشنامه استفاده شده است. این تحقیق با روش توصیفی ، تبييني و از طريق مدل جاي پاي جغرافیا(ردپای اکولوژیکی) براي تعيين توسعه پایدار جامعه شهری در منطقه13انجام گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که جای پای اکولوژیکی منطقه معادل 1.913هكتار به ازاي هر نفر در سال مي باشد،این بدان معناست که این منطقه 1.376برابر بیش از سهم خود ظرفیت اکولوژیکی قابل تحمل را به خود اختصاص داده و نتايج اين تحقيق مؤيد اين مطلب است که منطقه 13 برای برآوردن نیازهای خویش برای توسعه پایدار به مناطق دیگر تهران نیازمند بوده و از سوی دیگر الگوهای توسعه منطقه بنا بر محاسبات صورت گرفته از طریق ضرایب جینی و آنتروپی نسبی شانون تا حدودی پراکنده بوده و نابرابری و عدم تعادل در توزیع جمعیت نیز در نواحی چند گانه آن مشهود است.

امروزه ارتباط اقليم معماري در طراحي جهت سازه¬هاي ساختماني و تابش انرژي خورشيد كاملاً مشهود است. لذا بهينه¬سازي جهت اين سازه¬ها در دوره¬ي گرم و سرد سال سبب كاهش مصرف انرژي و افزايش بهره¬وري مي¬گردد. در اين راستا، پژوهش حاضر سعي دارد ضمن واكاوي شرايط تابشي در همدان، جهت بهينه ساختمان در مواقع گرم با کمترین دريافت انرژي و در مواقع سرد با بیشترین انرژي خورشيدي شناسايي شود. براي نيل به اين هدف و محاسبه¬ي شدت تابش خورشيدي بر سطوح قائم ساختما¬ن¬ها در همدان از برنامه¬نویسی در نرم¬افزار Excel و روش محاسباتي كسينوس استيونسون محاسبه و براي تفكيك دوره¬هاي سرد و گرم از نمودار محاسب دماي مؤثراستفاده شد. نتايج نشان داد كه موقعيت ويژه جغرافيايي همدان شامل قرارگيري آن در نيمه¬ي غربي كشور، سردسير بودن و همجواري آن با رشته كوه زاگرس- الوند سبب شده است كه در اغلب ماه¬هاي سال(مگر در تابستان و ميانه¬ي روز)، نياز به انرژي خورشيدي بالا باشد. همچنين نتايج حاكي از اين است كه مناسب¬ترين جهت براي نماي ساختمان¬هاي يك¬طرفه جهت¬ جنوب با انحراف 15 درجه¬اي به سمت شرق و غرب است. براي ساختمان¬هاي دوطرفه جهت شمال- جنوب ايده¬آلترين جهت است زيرا 6/18درصد انرژي تابيده شده خورشيد مربوط به دوره¬ي گرم سال و 4/81 درصد انرژي مربوط به دوره سرد سال است. در ساختمان¬هاي چهارطرفه به ويژه مجتمع¬هاي طبقاتي و آپارتماني نيز امتداد 75+، 105- ، 165+ و15- بهترين جهات است. در اين جهات، 5/29 درصد از انرژي خورشيدي مربوط به دوره¬ي گرم سال و 5/70 درصد انرژي به دوره سرد سال تعلق دارد.

توسعه یکپارچه به مفهوم یکجانگری به ارتباط منطقی فضایی- زمانی بین بخشها در برنامه‌ریزی‌های محیطی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی است که قاعدتا بر مشارکت فعال مردمی و مدیریت واحد ناحیه‌ای تاکید می‌ورزد. افزون بر این، توجه لازم به تعامل اثرگذار عرصه¬هاي روستايي و شهري در این چارچوب پیوسته مورد تاکید است، زیرا در غیر این صورت، آنچه اتفاق افتد، نه به نفع مراكز روستايي و نه ياور كانونهاي شهري خواهد بود. نظام فضایی ناحیه سروآباد، با وجود قابلیت¬های برجسته، به دلیل فقدان ناهماهنگی ساختاری- کارکردی اقتصادی و برنامه¬ریزی مناسب و یکجانگر، از اهداف توسعة مطلوب و یکپارچة روستایی- شهری دور مانده است. مقاله حاضر در ارتباط با ناحیة سروآباد (شامل دو شهر سروآباد و اورامان‌تخت و روستاهای ناحیه) با توجه به رویکرد توسعة یکپارچه روستایی- شهری و با تکیه بر مطالعات میدانی و پیمایشی، بر اساس پژوهشی همه‌جانبه، به دنبال شناخت و تحلیل محدودیتهای توسعة روستایی- شهری این ناحیه بوده است. نتایج حاصله نشان می‌دهد، گرچه بین شاخص‌های اجتماعی- فرهنگی و کالبدی- فضایی، ارتباط مستقیم و معناداری ملاحظه می‌شود، متغییرهای ایمنی، اقتصادی- تولیدی و طبیعی- اکولوژیک، بترتیب از کمترین ارتباط و متغییر جریانهای فضایی با نشانه‌های توسعة یکپارچه، از ارتباطی متوسط برخوردار است؛ در نتیجه، توسعة یکپارچه روستایی- شهری، آنطور که انتظار می‌رود، تحقق نیافته است.

چکیده پژوهش حاضر با هدف تبیین قابلیت های کارآفرینی در منطقه روستایی سبلان نگارش یافته و در این راستا، به مطالعه ابعاد و شاخصه های توسعه پایدار مناطق روستایی، کارآفرینی و اصول و روش های آن در روستاهای منطقه پرداخته و در نهایت، با توجه به قابلیت های ایجاد اشتغال و کارآفرینی موجود در منطقه سبلان، راهکارهای بهینه به منظور کارآفرینی در این منطقه، توسعه اقتصادی و توسعه پایدار آن را ارائه می دهد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی بوده و به لحاظ روش انجام از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. در گردآوری داده ها از دو روش کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. در نهایت، داده های خام با استفاده از آزمون های آماری تحلیل واریانس یک طرفه، ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون تک متغیره در نرم افزار spss22 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مناطق روستایی سبلان از قابلیت های کارآفرینی متعددی برخوردارند که عبارت است از قابلیت های گردشگری در زمینه اکوتوریسم، توریسم مذهبی و توریسم ورزشی؛ قابلیت جغرافیای پزشکی در زمینه کشت گیاهان دارویی، عسل درمانی و آب درمانی؛ منابع معدنی از قبیل کانی های فلزی، غیر فلزی و مصالح ساختمانی. واژگان کلیدی: کارآفرینی، توسعه پایدار، مناطق روستایی

نقش دما و اهمیت دگرگونی آن باعث شده است که طی چند دهه اخیر توجه جدی به این پدیده آب‌وهوایی شود. روند رو به رشد دما در برخی از مناطق ایران و پیامدهای احتمالی آن منجر به نگرانی جدی برای پژوهشگران و برنامه‌ریزان شده است.هدف از این پژوهش دگرگونی مکانی روند دمای ایران طی چهار دهه اخیر می باشد. برای ارزیابی این روند از پايگاه داده مركز پیش‌بینی میان‌مدت هواسپهر اروپایي (ECMWF) نسخه ERA Interim طی دوره زمانی 1979 - 2015 میلادی با تفکیک مکانی 125/0×125/0 درجه قوسی برای هر ماه با 9966 یاخته استفاده شد. و جهت آشکارسازی روند دما از دو روش ناپارامتریک Mann–Kendall و Sen’s Slope بهره گرفته شد. نتایج نشان داد ، چهار ماه فوریه، مارس، می و اکتبر روند دمایی یک جهته (افزایشی) را تجربه کرده‌اند. بیشینه متوسط آهنگ روند افزایشی کشور مربوط به فصل زمستان و کمینه آن متعلق به فصل پاییز بوده است. در تمامی ماه‌های سال مناطقی از کشور که بین مدار 30 تا 35 درجه شمالی قرار داشته‌اند بیشینه روند معنادار افزایشی را تجربه کرده‌اند. قلمرو مناطق سرد و معتدل کشور بیش از سایر مناطق دستخوش افزایش روند دما بوده‌اند. همچنین روند منفی جنوب شرق و جنوب (سواحل بوشهر) ایران ناشی از چهار دلیل: 1- دگرگونی خرد آب‌وهواشناسی محل؛ 2- افزایش هواویزهای هواسپهری؛ 3- بخارآب قابل بارش و 4- ابرها و دامنه دگرگونی دما، هستند. بیشینه متوسط شیب دمایی کشور با 11/0 درجه سانتی گراد مربوط به ماه فوریه و کمینه آن نیز به با 002/0 درجه سانتی‌گراد در ماه نوامبر اتفاق افتاده است. به‌طورکلی زمستان‌های ایران در حال گرم‌تر شدن است و این امر یک خطر جدی برای کانون‌های برف‌گیر کشور تلقی خواهد شد.

هرگونه برنامه‌ی آمایشی در سطح زمین انجام گرفته و تغییر و تحولات لندفرم‌های سطحی و حتی زیر زمینی را در پی خواهد داشت. در این راستا ضرورت دارد با توجه به اهمیت لندفرم‌های زمینی جایگاه آنها در مدل‌های آمایش سرزمین مورد توجه قرار گیرد. بنابراین با توجه به اینکه دانش ژئومورفولوژی به مطالعه‌ی اشکال و فرآیندهای سطح زمین می‌پردازد لازم است برای ارزیابی توان محیطی‌، ویژگی‌ها و فرآیندهای موثر بر لندفرم‌ها مورد توجه قرار‌گیرد. در این پژوهش روش‌های ارزیابی توان محیطی در آمایش سرزمین ایران از دیدگاه ژئومورفولوژی مورد تحلیل قرارگرفته است. بررسی روش‌ها با توجه به معیارهای مورد استفاده در هر روش نشان داد که در روش تحلیل سیستم ارضی، معیارهای آب و هوا، گسل، آب زیرزمینی و مخاطرات محیطی در نظر گرفته نشده و همچنین در روش ‌‌طرح جامع منابع طبیعی نیز توجهی به مخاطرات محیطی نشده و تنها دو کاربری حفاظت و مرتع‌داری تعیین شدهاند. در روش سیستمی نیز با توجه به اینکه کارشناسان تخصص‌های متفاوتی دارند، تمامی اجزاء یک سیستم را مورد توجه قرار نمی‌دهد. مدل‌های توسعه شهری، روستایی و صنعتی مک‌هارگ‌ و مخدوم، دید کل‌گرا به طبیعت دارند. بنابراین مدل ارزیابی توان محیطی جدیدی براساس تلفیق روش‌های موجود و با توجه به دیدگاه ژئومورفولوژی ارائه گردید تا ارزیابی توان محیطی بر‌اساس واحدهای پایه لندفرم انجام شود و نتایح حاصل از آن با واقعیت زمین انطباق بیشتری داشته باشد. این مدل شامل ارزیابی توان اکولوژیک و ارزیابی توان مخاطرات محیطی است. در ارزیابی توان اکولوژیک، زیرمعیارهای جهت باد غالب، انحنای دامنه‌، آب‌های سطحی و زیرزمینی اضافه گردید. همچنین در معیار شکل زمین، تقسیم‌بندی متفاوتی از لندفرم‌ها به منظور توسعه شهری ارائه گردید و ارزیابی توان مخاطرات محیطی نیز شامل ارزیابی پتانسیل سیلاب، زمین‌لغزش و زلزله‌خیزی است.

اكوتوريسم يا گردشگري طبيعت،‌ نوعي گردشگري پايدار است كه با مشاركت گردانندگان بومي و بهره گيري از پتانسيل¬هاي طبيعي گردشگري ميسر مي¬شود. ماسال به لحاظ برخورداري از امكانات و تسهيلات در مقايسه با ساير شهرستان¬هاي استان گیلان، توسعه نيافته است درواقع نوعي روستا شهر محسوب مي شود كه با برنامه ريزي مناسب و درست، مي توان زمينه توسعه همه جانبه آن را فراهم آورد، ولي پيش از آن شناخت و معرفي توان ها و قابليت هاي اين شهرستان ضروري است. از اینرو هدف از این پژوهش امکان سنجی توسعه اکوتوریسم شهرستان ماسال با تأکید بر نقش اقلیم با ایجاد فرصت¬های اشتغالزایی شهر و روستاي آن مي باشد، در واقع در این پژوهش در پی رسیدن به پاسخی مناسب و مطلوب برای این سئوال¬های تحقیق است:1ـ آيا مي توان گفت اصلي ترين دليل اشتغال زايي در شهرستان و روستاهاي تابعه ماسال جاذبه هاي توريستي و آب و هوا و اقليم منطقه است؟2ـ آيا بين ميزان جاذبه هاي طبيعي و اقليم شناسي شهرستان ماسال و جذب توريست در اين منطقه رابطه اي وجود دارد؟پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردي و روش تحقيق توصيفي ،آماري(آمار استنباطي) از نوع همبستگی مي¬باشد. روش گردآوري اطلاعات به دو صورت کتابخانه‌اي و ميداني است. ضمن آنکه واحد تحلیل در این پژوهش فرد و جامعه آماری کلیه کارشناسان و خبرگان و شاغلین حوزه گردشگری شهر و توابع روستايي ماسال بوده (حدوداً 150 نفر) و بدلیل محدود بودن جامعه آماری سرشماری صورت گرفته است. داده‌هاي جمع¬آوري شده از طريق پرسشنامه¬ پس از کدگذاري و انتقال به نرم افزار رايانه‌اي 19 SPSS ، تجزيه و تحليل گرديد. براي آزمون فرضيات، از آزمون‌هاي خی دوی تک متغیره، تحلیل عاملی و آزمون فریدمن شده است. نتایج این تحقیق بیانگر این مطلب است که بین جاذبه هاي توريستي شهرستان ماسال و ميزان اشتغال زايي افراد در این شهرستان، بین ميزان تأثيرگذاري اقليم و جذب توريسم در شهرستان ماسال و بین ميزان تحصيلات شاغلين شهرستان ماسال و جذب توريسم رابطه معنادار است

جهت پایش خشکسالی از مقادیر روزانه میانگین دمای هوا و مجموع بارش ایستگاه پارس آباد طی دوره آماری 1961-2016 به منظور اجرای شاخص SPI در سه بازه 1، 3 و 6 ماهه و همچنین تصاویر ماهواره لندست TM به منظور اجرای شاخص خشکسالی NDVI استفاده گردید. برای بخش پیش بینی نیز از مدل CanESM2 تحت سناریوی انتشار RCP4.5 از سری پنجم سناریوهای انتشار بهره گرفته شد که برای این منظور از متغیرهای پیش بینی کننده NCEP-NCAR 1961-2005 استفاده گردید. با توجه به اجرای شاخص های خشکسالی (SPI و NDVI) و پیش بینی مقادیر دما و بارش ایستگاه پارس آباد( مدل CanESM2 تحت سناریوی RCP4.5)، مشخص گردید که وضعیت رشد مرتع در شرایط کنونی طی مراحل گلدهی و بذردهی برخی از گونه های مهم مرتعی حوضه آبخیز قوری چای نامطلوب می باشد این مهم از طریق نمودار آمبروترمیک ایستگاه پارس آباد مغان و همچنین شاخص خشکسالی SPI 1 ماهه طی دوره آماری 1375- 1395 بدست آمد اما براساس پیش بینی مقادیر دما و بارش که با استفاده مدل CanESM2 از سری مدل های گزارش پنچم اخذ گردید، این شرایط طی سال های آینده (1385- 1477) خشک تر بوده و دوره رشد پوشش مرتعی از 6 ماه به 3 ماه کاهش می یابدکه این امر با توجه به اهمییت بالای مراتع به عنوان ذخایر طبیعی، نیاز به اجرای طرح های مدیریتی و آبخیزداری در منطقه مورد مطالعه را دارد.