---.jpg)
معرفي نشريه
نشریه جغرافیا نشریه اصلی انجمن جغرافیایی ایران می باشد که در سال 1382 انتشار یافت. این نشریه بصورت چهار شماره در سال(فصلنامه) به دو صورت کاغذی و الکترونیکی منتشر می شود.در این نشریه مقالات علمی تنها با موضوعات مختلف در علوم جغرافیا (خواهشمند است از ارسال موضوعات غیر جغرافیایی امتناع ورزید) که در محورهای موضوعی ذکر شده است به چاپ می‌رسند. دسترسی به اطلاعات و دانلود Fulltext مقالات در این نشریه رایگان است.
این نشریه داراي پروانه انتشار شماره 911 7/124 مورخ 1382/8/25 از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و براساس نامه شماره 1727/11/3 کميسيون نشريات وزارت علوم ، تحقيقات و فن‌آوري، اين فصلنامه داراي اعتبار علمی ـ پژوهشی مي‌باشد.
مطابق با آخرین ارزیابی نشریات توسط وزارت علوم تحقیقات و فناوری که در سال 1398 انجام شد نشریه جغرافیا موفق به اخذ رتبه «ب» نشریه های علمی گردیده است.
این نشریه از مشابهت یابی سامانه "همانند جو" جهت جلوگیری از سرقت ادبی استفاده می نماید لذا نویسندگان عزیز در این خصوص دقت لازم را مبذول فرمایند.
هدف از این نشریه چاپ و انتشار مقالات علمی ـ پژوهشی محققان دانشجو و یا اساتید عزیز هیأت علمی دانشگاهها می باشد به نحوی که باعث ارتقاء کیفی و کمی سطح علمی دانش جغرافیا در میهن عزیزمان در کلیه گرایش های مرتبط شود؛ همچنین استفاده سازمان ها، ارگان ها، نهادها و کلیه شرکت های دولتی و خصوصی از این دانش و کاربردی شدن آن در جهت رشد و شکوفایی هر چه بیشتر کشورمان می باشد. از این رو محققان عزیز می توانند با مرجع دادن مطالب، از کلیه مقالات این نشریه استفاده نمایند. همچنین انتظار می رود کلیه محققان عزیز نتایج پژوهش های شخصی و حاصل تلاش و زحمت خود را جهت بررسی و چاپ ارسال نمایند و از ارسال مطالبی که صرفاً کپی از مطالب دیگر محققان می باشد امتناع ورزند.
امکان اختصاص کد DOI در صورت درخواست و با پرداخت هزینه مربوطه امکان پذیر است.
مقالات ارسالي نويسندگان مي بايستي داراي حداقل 5 مرجع از مقاله هاي مجله جغرافيا باشد، لذا مقالاتي که اين موضوع در تهيه آنها رعايت نشده باشد عودت مي گردند.
آخرین مقالات منتشر شده
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی تکتونیک فعال حوضه آبریز دالکی با استفاده از شاخص های ژئومورفیک و شواهد ژئومورفولوژیکی
مریم ایلانلوشماره 66 , دوره 18 , پاییز 1399اندازه گیری های کمّی به ژئومورفولوژیست ها اجازه می دهد تا به طور واقعی و معقول لندفرم های مختلف را با یکدیگر مقایسه کرده و شاخص های مورفولوژیک را محاسبه کنند. این امر در تشخیص و توصیف خـاص ناحیـه ای بـه عنـوان مثال میزان فعالیت تکتونیکی مفید می باشد. رودخانــه هــا و شـ چکیده کاملاندازه گیری های کمّی به ژئومورفولوژیست ها اجازه می دهد تا به طور واقعی و معقول لندفرم های مختلف را با یکدیگر مقایسه کرده و شاخص های مورفولوژیک را محاسبه کنند. این امر در تشخیص و توصیف خـاص ناحیـه ای بـه عنـوان مثال میزان فعالیت تکتونیکی مفید می باشد. رودخانــه هــا و شــبكه زهكشــي از جملــه مهــم تــرين عوارضــي هســتند كــه نســبت بــه تغييــرات زمين ساختي بسـيار حسـاس مـي باشـند. هدف از این پژوهش بررسی تکتونیک فعال حوضه آبریز دالکی با استفاده از شاخص های ژئومورفیک می باشد. بدین منطور از شش شاخص نسبت شکل حوضه زهکشی Bs ، انتگرال هیپسومتری Hi ، تقارن توپوگرافی عرضی T ، فرازنماI ، شاخص تراکم زهکشی D وگرادیان طول رودخانه SL استفاده شده است. در مطالعه بررسی ارتباط بین تکتونیک و مورفومتری در حوضه مورد مطالعه داده های توپوگرافی، زمین شناسی، نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، هواشناسی، هیدرولوژی، تصاویر ماهواره ای از سازمان های متولی تهیه شده و پس از پردازش های لازم در راستای اهداف پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که شـكل حوضـه نيمه كشيده و از نظر تقارن توپوگرافي، نيمه متقارن است، ولي بي نظمي هاي موجـود در نيمـرخ طـولي رودخانـه بـه دليـل واحدهاي ليتولوژي مختلف و ساختارهاي گسلي متعدد، زياد است. با توجه به بررسی که برروی داده های بطور دقیق صورت گرفته، جابجای هایی که عامل آن گسل بوده تنها بر روی سازند گورپی قابل مشاهده است. به ايـن ترتيـب، مجمـوع داده هـا و شـواهد زمينـي در حوضه آبریزدالکی نيمه فعال بودن آن را از نظر ديناميك نيروهاي دروني زمين نشان مي دهد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - تحلیل اثر گاز گلخانه ای متان بر نوسانات بارش فصلی ایران
زهرا حجازي زاده محمدرضا پودینه میثم طولابی نژادشماره 66 , دوره 18 , پاییز 1399افزايش جوي غلظت گاز هاي گلخانه اي مي تواند فراواني تغييرات بارش در مناطق مختلف جهان را افزايش دهد. بنابراين، شناسايي اثرات گرمايش جهاني بر بارش کشوري نظير ايران که در منطقه اي خشک از کره ي زمين واقع شده است از اهميت بسزايي در برنامه ريزي هاي مربوط به منابع آب برخوردار م چکیده کاملافزايش جوي غلظت گاز هاي گلخانه اي مي تواند فراواني تغييرات بارش در مناطق مختلف جهان را افزايش دهد. بنابراين، شناسايي اثرات گرمايش جهاني بر بارش کشوري نظير ايران که در منطقه اي خشک از کره ي زمين واقع شده است از اهميت بسزايي در برنامه ريزي هاي مربوط به منابع آب برخوردار مي باشد. با توجه به هدف تحقيق، روش تحليل آماري مورد استفاده قرار گرفت. جهت تحليل ها، داده هاي مجموع بارش 34 ايستگاه منتخب از سال 1984 تا 2012 از سازمان هواشناسي کشور اخذ گرديد. همچنين آمار و اطلاعات گاز متان (بر حسب بيليون در قسمت) به عنوان يکي از مهمترين عوامل گرمايش جهاني، از سايت سازمانNOAA دريافت شد. ابتدا ارتباط اين عناصر با روش ضريب پيرسون مشخص شده و سپس ميزان تغييرات بارش نسبت به بلند مدت مورد محاسبه قرار گرفت. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد که، بارش هاي بهاره در بخش هاي شمالي و شمال غربي کشور با رشدي 13 ميلمتري؛ و بارش ايستگاه هاي نيمه جنوبي کشور با کاهش 46 درصدي نسبت به بلند مدت روبرو بوده اند. با توجه به افزايش مقدار گازهاي گلخانه اي، نتايج تحليل داده ها در فصل تابستان حاکي از کاهش 30 ميليمتري بارش ايستگاه هاي جنوبي ايران نسبت به بلند مدت مي باشد؛ ولي بالعکس بارش در ايستگاه هاي غربي و شمالي، رشدي 14 ميليمتري داشته¬اند. همچنين نتايج نشان داد که، بارش پاييزه بيشترين ارتباط را با گرمايش جهاني داشته است؛ در اين فصل، بارش ايستگاه هاي غربي حدود 24 ميليمتر نسبت به بلند مدت کاهش يافته است، اما ايستگاه هاي جنوب غربي و سپس جنوب شرقي رشدي 17 ميليمتري را تجربه کرده اند. در نهايت، نتايج حاصل از تحليل بارش زمستانه ايران حکايت از کاهش 6/18 ميليمتري در ايستگاه هاي غرب و شمال غربي داشتند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - بررسی تأثیر وجود مناطق نظامی بر احساس امنیّت شهروندان اصفهان (مطالعه موردی: پادگان 44 و 55)
یاشار ذکی کرامت رنجبر دستناییشماره 66 , دوره 18 , پاییز 1399با گسترش شهرها و شهرنشینی خصوصاً در کلان‌شهرها، بسیاری از مناطق نظامی که در بیرون شهرها احداث‌شده بودند در مناطق مسکونی شهر قرارگرفته‌اند. این پژوهش به دنبال جواب این پرسش است که آیا وجود مناطق نظامی در شهر اصفهان تأثیری بر امنیت شهروندان می‌گذارد؟ و از طرفی با در نظر گ چکیده کاملبا گسترش شهرها و شهرنشینی خصوصاً در کلان‌شهرها، بسیاری از مناطق نظامی که در بیرون شهرها احداث‌شده بودند در مناطق مسکونی شهر قرارگرفته‌اند. این پژوهش به دنبال جواب این پرسش است که آیا وجود مناطق نظامی در شهر اصفهان تأثیری بر امنیت شهروندان می‌گذارد؟ و از طرفی با در نظر گرفتن بعد مسافت چه رابطه‌ای بین فاصله از مناطق نظامی در شهر و امنیت شهروندان وجود دارد؟ بر این اساس با استفاده از نرم‌افزار GIS و SPSS وپرسشنامه طیف لیکرت این موضوع بررسی‌شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد زنان و دختران جوان و پسران نوجوان با کاهش فاصله نسبت به پادگان 44 و 55 اصفهان و مخصوصاً در شب احساس امنیت آنان به‌شدت کاهش می‌یابد همچنین ساکنین منازل مسکونی در زمان جنگ با توجه به‌احتمال حمله هوایی به مناطق نظامی احساس امنیت آنان تا فاصله 1500 متر کاملاً پایین است و با افزایش فاصله از پادگان احساس امنیّت بالا می‌رود. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - تبیین الگوهای غذایی در سکونتگاه های روستایی شهرستان جیرفت با رویکرد آمایش سرزمین
علی شهدادی علي آذرهشماره 66 , دوره 18 , پاییز 1399روستاییان علی رغم نقش محوری در تولید غذا، امروزه به دلیل تغییرات اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین گروه های در معرض تهدید از لحاظ امنیت غذایی می باشند. تغییر در الگوی غذایی به دلیل قدرت و دسترسی پایین روستاییان در تامین مایحتاج اولیه، سوء تغذیه و ناا چکیده کاملروستاییان علی رغم نقش محوری در تولید غذا، امروزه به دلیل تغییرات اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین گروه های در معرض تهدید از لحاظ امنیت غذایی می باشند. تغییر در الگوی غذایی به دلیل قدرت و دسترسی پایین روستاییان در تامین مایحتاج اولیه، سوء تغذیه و ناامنی شدید غذایی را در این سکونتگاه ها به ارمغان آورده است. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال که الگوهای غذایی در بین خانوارهای روستایی شهرستان جیرفت چگونه است و چه عواملی بر آن تاثیر دارند، با روش پیمایش و ابزار پرسشنامه انجام شده است. مدل تئوریک پژوهش با رویکرد آمایش سرزمین سه دسته عوامل محیطی، اجتماعی و اقتصادی را به عنوان عوامل اصلی تبیین کننده الگوهای غذایی رایج در بین روستاییان ارایه کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهد: خانوارهای روستایی از مجموع 14 وعده اصلی نهار و شام در هفته بیشتر؛ برنج(با میانگین 4.99 دفعه)، مواد قندی مصنوعی مانند قند، شکر و شیرینی(با میانگین 4.71 دفعه) و لبنیات(با میانگین 4.7 دفعه) و ماهی و میگو( با میانگین 1.61 دفعه) مصرف می کنند. مصرف برنج در بین روستاییان با مصرف سایر مواد غذایی از جمله شیر و فرآورده های آن، سبزی و میوه جات، حبوبات، موادقندی مرغ رابطه معنی داری داشته است(با پذیرش اثر مثبت تقارن زمان گردآوری داده ها با برداشت محصول بر میزان مصرف خانوارهای روستایی). دسترسی به آب موردنیاز برای تولید محصولات کشاورزی و دامی مهمترین عامل تبیین کننده چگونگی مصرف شیر و فرآورده های آن در بین خانوارهای روستایی دارد(R=0.47, F=5.628, Sig=0.028 ). در مجموع درآمد سالیانه در پیوند با قیمت فروش محصولات کشاورزی مهمترین عامل تبیین کننده چگونگی مصرف مواد غذایی به ویژه مصرف انواع گوشت، غذاهای رژیمی، کنسروها و... با (R=0.51, F=11.615, Sig=0.002) و چگونگی علاقه به مصرف موادغذایی با (R=0.52, F=7.44, Sig=0.013 ) و می باشند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تحلیل سیستمی اثرات تحولات تقسیمات سیاسی بر پراکنده رویی شهری (نمونه مطالعاتی: شهر قم)
سیدعلی حسینی سهراب امیریانشماره 66 , دوره 18 , پاییز 1399در تاریخ پرفرازونشیب ایران، حکومت و دولت، به‌عنوان مهمترین عوامل سیاسی، پیوسته مؤثرترین نقش را در تحولات و دگرگونی ساخت‌وسازهای فضایی ازجمله شهرها داشته‌اند. این دگرگونی‌ها در نقش‌پذیری شهرها و ایفای نقش دولت زمینه‌ساز و موجب تقویت اقتصاد شهرها، توسعه و گسترش شهرها و چکیده کاملدر تاریخ پرفرازونشیب ایران، حکومت و دولت، به‌عنوان مهمترین عوامل سیاسی، پیوسته مؤثرترین نقش را در تحولات و دگرگونی ساخت‌وسازهای فضایی ازجمله شهرها داشته‌اند. این دگرگونی‌ها در نقش‌پذیری شهرها و ایفای نقش دولت زمینه‌ساز و موجب تقویت اقتصاد شهرها، توسعه و گسترش شهرها و شهرنشینی شد. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل مهمترین اثرات تحولات تقسیمات سیاسی بر پراکنده رویی شهری در شهر قم با استفاده از مدل تحلیل ساختاری می‌باشد. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و روش جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی می‌باشد. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه و خبره سنجی است. روایی پرسشنامه با استفاده از روایی ظاهری و نظرسنجی از خبرگان و کارشناسان تائید شد. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از مدل آینده‌پژوهی تحلیل ساختاری استفاده‌شده است. برای این منظور تعداد 29 عامل به‌عنوان عوامل اولیه بر اساس نظر کارشناسان و متخصصین شناسایی شدند. درنهایت از نرم‌افزار MIC MAC برای تجزیه‌وتحلیل و رتبه‌بندی شاخصهای مورداستفاده در مدل تحلیل ساختاری و از نرم¬افزار GIS برای ترسیم نقشه‌ها و لایه‌های اطلاعاتی موردنظر استفاده‌شده است. نتایج نشان دادند که ارتقاء جایگاه یک شهر در سطوح تقسیمات کشوری به‌ویژه تبدیل شهر به مرکز استان، می‌تواند از طریق چهار عامل افزایش جمعیت و مهاجرت، افزایش قیمت زمین و بورس‌بازی آن، گسترده شدن ساختار دولت و لزوم تأمین خدمات منطقه‌ای، پراکنده رویی شهری را افزایش می‌دهد. همچنین بر اساس نتایج سه عامل تمرکز شدید سرمایه‌ها در شهر، مستقر شدن نمایندگان سیاسی دولت و توسعه صنایع در شهر مرکز به‌عنوان مهمترین و اثرگذارترین عوامل سیاسی مؤثر بر پراکنده رویی شهری در شهر قم انتخاب شدند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - ظرفیت شناسی تحقق پذیری مدیریت یکپارچه شهری با رویکرد آینده نگاری (مطالعه ی موردی کلانشهر تهران)
سولماز سنائی رحيم سرور بختیار عزت پناهشماره 66 , دوره 18 , پاییز 1399شهر ظرفی متشکل از عناصر مختلفی است. از آنجا که عملیات شهری در بر گیرنده تعداد زیادی از عناصر مرتبط با یکدیگر در سطوح مختلف تصمیم گیری است، مدیریت یکپارچه شهری جهت ایجاد هماهنگی میان تلاش ها در سطوح مختلف یک ضرورت انکار ناپذیر است. هدف از این پژوهش ارزیابی مدیریت یکپارچه چکیده کاملشهر ظرفی متشکل از عناصر مختلفی است. از آنجا که عملیات شهری در بر گیرنده تعداد زیادی از عناصر مرتبط با یکدیگر در سطوح مختلف تصمیم گیری است، مدیریت یکپارچه شهری جهت ایجاد هماهنگی میان تلاش ها در سطوح مختلف یک ضرورت انکار ناپذیر است. هدف از این پژوهش ارزیابی مدیریت یکپارچه کلانشهر تهران با رویکرد آینده نگاری بوده است. برای این منظور جهت جمع آوری اطلاعات از شیوه اسنادی- کتابخانه ای استفاده شده است. در این تحقیق از 24 شاخص در 4 مؤلفه (دانش و اطلاعات، آموزش و پرورش، مشارکت مردم و شهروندان، مدیریت) بهره برده شده که جهت بررسی ارتباط بین این شاخصها از نرم افزار میک مک استفاده و پیشرانها استخراج شده اند. برای تحلیل پیشرانها و سناریو نویسی از نرم افزار سناریو ویزارد استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که وضعیت مدیریت یکپارچه در کلانشهر تهران در وضعیت مناسبی قرار نداشته است. سناریوهای استخراج شده در باب مدیریت یکپارچه شهری تهران شامل سناریوهای طلایی، بحرانی و بینابین بوده اند که بنابر نظر کارشناسان امکان تحقق سناریو بحرانی در آینده تهران یکی از بدیل های آینده محسوب می شود. این سناریو بدترین حالت سناریو بوده و برای جلوگیری از تحقق سناریو بحرانی و تقویت روندها گرایش این شهر به سمت بهبود مدیریت یکپارچه و تاحدی همسو شدن با سناریو طلایی پیشنهادهایی ارائه شده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - شناسایی پیشران‌های مؤثر بر تاب‌آوری شهرهای مرزی (مطالعه موردی: شهر آبادان)
محمدعلی فیروزی مصطفی محمدی ده‌چشمه فتح‌الله شمسایی زفرقندی جعفر سعیدیشماره 66 , دوره 18 , پاییز 1399شهرهای مرزی به علت موقعیت خاص و حاشیه‌ای در معرض انواع فشارها و شوک‌های موجود و آتی وابسته به چالش‌های اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی، امنیتی و سیاسی قرار دارند. یکی از راهبردهای مهم در سطح جهانی در پاسخ‌گویی به این چالش‌ها، راهبرد افزایش تاب‌آوری جوامع است. رویکرد تاب‌آو چکیده کاملشهرهای مرزی به علت موقعیت خاص و حاشیه‌ای در معرض انواع فشارها و شوک‌های موجود و آتی وابسته به چالش‌های اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی، امنیتی و سیاسی قرار دارند. یکی از راهبردهای مهم در سطح جهانی در پاسخ‌گویی به این چالش‌ها، راهبرد افزایش تاب‌آوری جوامع است. رویکرد تاب‌آوری با بهبود سطح سازگاری و در نتیجه کاهش سطح آسیب‌پذیری در شهرهای مرزی تهدیدات ناشی از مخاطرات طبیعی و بحران‌های انسانی را کاهش داده و مدیریت پایدار این نواحی را بهبود می‌بخشد. در این پژوهش پیشران‌های مؤثر بر تاب‌آوری شهر مرزی آبادان شناسایی و تحلیل شده است. برای شناسایی پیشران‌های تأثیرگذار در این پژوهش، در گام اول؛ بر اساس مطالعات موجود، مرور متون (كتب، مقالات، اسناد، طرح‌ها)، فهرستی از پیشران‌های مؤثر در تاب‌آوری شهری استخراج گردید. در گام دوم؛ به‌منظور درک نیروهای خارجی (پیشران‌های کلیدی) با استفاده از مصاحبه و پرسشنامه باز (تکنیک دلفی محقق‌ساخته) از خبرگان دانشگاهی و مدیران شهری خواسته شد تا «پیشران‌های کلیدی در تاب‌آوری شهرهای مرزی آبادان را در پنج بخش مطالعاتی شامل بخش‌های (اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی، نهادی – سازمانی و کالبدی-زیرساختی) معرفی نمایند. پس از احصاء پیشران‌های کلیدی تاب‌آوری، از روش تحلیل اثرات متقابل(ساختاری) و نرم‌افزار میک‌مک برای بررسی میزان، چگونگی تأثیرگذاری و شناسایی مؤثرترین پیشرانها در تاب‌آوری شهر آبادان استفاده گردید. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بررسی نقش شرکت تعاونی دهیاری‌ها در توسعه کالبدی - فضایی نواحی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان گرگان)
صفیه بهمنی بهمن صحنه علی اکبر نجفی کانیشماره 66 , دوره 18 , پاییز 1399یکی از پیش نیازهای اساسی زیستن در جوامع روستایی، برخورداری از حداقل امکانات و خدمات رفاهی بوده لذا جهت دستیابی روستاییان به خدمات رفاهی و کالبدی، تعاونی دهیاری‌ها در سال 1387 شکل گرفت و باعث درآمدزايي، خودکفايي و کاهش هزينه‌هاي اجرايي و افزايش کيفيت فني پروژه‌ها و به طو چکیده کاملیکی از پیش نیازهای اساسی زیستن در جوامع روستایی، برخورداری از حداقل امکانات و خدمات رفاهی بوده لذا جهت دستیابی روستاییان به خدمات رفاهی و کالبدی، تعاونی دهیاری‌ها در سال 1387 شکل گرفت و باعث درآمدزايي، خودکفايي و کاهش هزينه‌هاي اجرايي و افزايش کيفيت فني پروژه‌ها و به طورکلي مشارکت دهیاری‌ها در بخش‌هاي عمراني و خدماتي گردید. این پژوهش به بررسی نقش تعاونی دهیاری‌ها در توسعه کالبدی فضایی مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان گرگان می‌پردازد. جامعه آماری این پژوهش روستاهای بخش مرکزی گرگان که دارای 3 دهستان بوده و از هر دهستان 3 روستا با 5402 خانوار انتخاب شده است. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته که روایی آن توسط اساتید و پایایی از طریق ضریب آلفای کرونباخ به مقدار 83/0 مورد تایید قرار گرفت. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 359 سرپرست خانوارهای روستایی عضو تعاونی دهیاری‌ها انتخاب گردید. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون‌های آماری (فریدمن، کای اسکوئر تک نمونه‌ای و کروسکال والیس) انجام گرفت. نتایج نشان می‌دهد تعاونی دهیاری‌ها در متغیرهای کالبدی، زیرساختی و رفاهی توانسته‌اند به موفقیت‌هایی دست پیدا کنند اما در متغیرهای زیست محیطی از جمله فضای سبز و ارتقای چشم‌انداز روستایی موفقیت چندانی را بدست نیاورده‌اند. از سوی دیگر عدم احاطه شوراها و اعضای تعاونی دهیاری‌ها نسبت به وظایف خود از مهمترین مشکلات پیش رو، برای اینگونه از تعاونی‌ها می‌باشد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - شبیه‌سازی و پیش‌بینی مؤلفه‌های اقلیمی دما و بارش در مناطق خشک (مطالعه موردی: دشت میناب)
حسن خسروي حامد اسکندری دامنه غلامرضا زهتابیان حسین آذرنیوند علی اکبر براتیشماره 66 , دوره 18 , پاییز 1399در این پژوهش تغییرات متوسط دما و بارش ماهانه دو ایستگاه سینوپتیک بندرعباس و میناب در دو دوره زمانی (2015-2044 و 2074-2045) و بر اساس خروجی مدل گردش عمومی جو CanESM2 و سه سناریو RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5 مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از آزمون من-کندال، روند این دو پ چکیده کاملدر این پژوهش تغییرات متوسط دما و بارش ماهانه دو ایستگاه سینوپتیک بندرعباس و میناب در دو دوره زمانی (2015-2044 و 2074-2045) و بر اساس خروجی مدل گردش عمومی جو CanESM2 و سه سناریو RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5 مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از آزمون من-کندال، روند این دو پارامتر ارزیابی شد. همچنین داده‌های شبیه‌سازی شده توسط این مدل‌ها با داده‌های مشاهداتی با استفاده از ضرایب (NS, R2 ,RMSE) مورد ارزیابی قرار گرفتند. بررسی این ضرایب، نشان‌دهنده توانایی بالای مدل SDSM در مدل‌سازی پارامتر بارش و دما در هر دو ایستگاه می‌باشد. همچنین نتایج نشان داد که بارش سالانه در سناریو RCP2.6 ایستگاه سینوپتیک بندرعباس و در سناریو RCP4.5 و RCP8.5 ایستگاه میناب کاهش می‌یابد و بیشترین کاهش در مؤلفه بارش در ایستگاه سینوپتیک میناب اتفاق می‌افتد. مقادیر درجه حرارت متوسط در دوره آتی در سناریوی انتشار RCP8.5 بیشتر از سایر سناریوهای انتشار می‌باشد. به طور کلی، این نتایج نشان می‌دهد که مقادیر درجه حرارت در ابتدای قرن 21 در دشت میناب افزایش پیدا خواهد کرد، ولی مؤلفه بارندگی تنها در سناریو RCP2.6 افزایش می‌یابد. در حالی که در میانه قرن (2045-2074) در ایستگاه سینوپتیک میناب و بندرعباس تنها در سناریو RCP2.6، شاهد کاهش دما در مقیاس سالانه می‌باشیم. لذا با کاهش بارش و افزایش دما و نقش آنها در افزایش میزان تبخیر و تعرق، پیشنهاد میگردد، برنامه‌ریزان به دنبال راهکار هایی برای مدیریت بهتر منابع آب و اصلاح روشهای بهره‌برداری از آن به ویژه در بخش کشاورزی، باشند و خود را با شرایط آینده تطبیق دهند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - اثربخشی کارآفرینی روستایی در گسترش پیوندهای روستایی–شهری مطالعه موردی: روستاهای ناحیة دالاهو (استان کرمانشاه)
عباس سعیدی بهرام فتحیشماره 66 , دوره 18 , پاییز 1399کارآفرینی روستایی می¬تواند به تعامل بیشتر بین مراکز روستایی و شهری و از طریق گسترش جریانهای روستایی- شهری (از جمله جریان افراد، کالا، سرمایه، اطلاعات و فناوری)، به روابط دوسویه و نهایتا، به پیوندهای روستایی- شهری منتهی گردد. این روند، در گذر زمان، به نوبة خود، به پویا چکیده کاملکارآفرینی روستایی می¬تواند به تعامل بیشتر بین مراکز روستایی و شهری و از طریق گسترش جریانهای روستایی- شهری (از جمله جریان افراد، کالا، سرمایه، اطلاعات و فناوری)، به روابط دوسویه و نهایتا، به پیوندهای روستایی- شهری منتهی گردد. این روند، در گذر زمان، به نوبة خود، به پویایی فضاهای روستایی و ایجاد فرصتهای بیشتر برای فعالیتهای کسب و کار و بهبود شرایط اجتماعی- اقتصادی سکونتگاههای روستایی می¬انجامد. مقالة حاضر با بررسی امکان گسترش کارآفرینی روستایی در روستاهای ناحیة دالاهو (استان کرمانشاه)، می¬کوشد نشان دهد، گسترش این فعالیتها و روابط مرتبط با آن می¬تواند نه تنها به گسترش تعامل بیشتر و پیوستگی روستاها با کانونهای شهری بیانجامد، بلکه زمینة رونق و توسعة سکونتگاههای روستایی را در هماهنگی با کانونهای شهری فراهم آورد. جامعة آماری این پژوهش 139 سکونتگاه روستایی پراکنده در سطح ناحیه است که به شیوه توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور، برای گردآوری داده¬ها و اطلاعات لازم، از روشهای کتابخانه¬ای و میدانی، با بهره¬گیری از شیوه¬های پرسشگری و مصاحبه استفاده شده است. شاخصهای مورد استفاده برای سنجش کارآفرینی روستایی و نقش آن در توسعه پایدار محلی، از جمله عبارت بوده¬اند از دامنة افزایش اشتغال، افزایش سطح درآمد، امکان دسترسی به خدمات، تلاش برای حفاظت از محیط. تحلیل داده¬های گردآوری شده با بهره¬گیری از روشهای آمار توصیفی و استفاده از نرم¬افزارهای Spss و Excel و همچنین از آزمون T و آزمون همبستگی پیرسون به انجام رسیده است. نتایج این تحقیق نشان می¬دهد که ناحیه دالاهو، با وجود برخورداری از برخی توانهای محیطی و قابلیتهای اجتماعی- اقتصادی، به¬سبب پراکنش افراطی سکونتگاههای روستایی و فاصله زیاد آنها از مرکز ناحیه¬ای، همچنین عدم دسترسی آسان به بازارهای مبادله کالایی و سازوکارهای خاص حاکم بر این بازارها، فعالیت کارآفرینان روستایی نتوانسته آنچنان که باید و شاید، با رونق و گسترش همراه باشد و به درستی به پیوستگی روستایی- شهری و توسعه پایدار نسبی در سطح ناحیه بیانجامد. جزييات مقاله
پربازدیدترین مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی جایگاه مفهوم زیست پذیری شهری در طرح توسعه شهری(نمونه مطالعاتی: طرح جامع شهر زنجان
وحید یاری قلی محسن احدنژاد روشتی ژیلا سجادیشماره 59 , دوره 16 , زمستان 1397امروزه زیست پذیری شهری گفتمانی نیرومند را در توسعه ی شهری و طراحی شهری بازتاب می دهد که در پیشینه ی برنامه ریزی شهری رواج پیدا کرده است. اجرای طرح های توسعه شهری، یکی از اقدامات اساسی در برنامه ریزی و مدیریت شهری جهت زیست پذیر نمودن شهر برای ساکنین و تضمین کننده ادامه ح چکیده کاملامروزه زیست پذیری شهری گفتمانی نیرومند را در توسعه ی شهری و طراحی شهری بازتاب می دهد که در پیشینه ی برنامه ریزی شهری رواج پیدا کرده است. اجرای طرح های توسعه شهری، یکی از اقدامات اساسی در برنامه ریزی و مدیریت شهری جهت زیست پذیر نمودن شهر برای ساکنین و تضمین کننده ادامه حیات شهر برای مدت طولانی می باشد. بنابرین هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت موجود شهر زنجان از نظر شاخص های زیست پذیری و نحوه عملکرد طرح های توسعه شهری در زیست پذیر کردن شهر زنجان می باشد. روش تحقیق پژوهش حاضر کمی توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است. نتایج پژوهش بیانگر این امر می باشد که یافته های حاصل از تحلیل شاخص های ذهنی براساس توزیع پرسشنامه بین جامعه آماری نشان داد که، وضعیت زیست پذیری عینی وذهنی تقریبا منطبق بر هم نیستند. طبق نتایج بدست آمده از تحلیل رگرسیونی، میزان ارتباط و همبستگی زیست پذیری با طرح های توسعه شهری 0.622 است. با توجه به سطح معنی داری0.000 و پایین بودن آن از 0.05< Pفرضیه صفر رد می شود و می توان گفت که رابطه دو متغیر زیست پذیری با طرح های توسعه شهری معنادار است. به عبارتی، اجرای طرح های توسعه شهری 37 درصد از زیست پذیری شهر زنجان را تبیین می کند. علاوه براین، بیشترین مقدار همبستگی اجرای طرح های توسعه شهری با شاخص اجتماعی 0.369 و کمترین مقدار نیز متعلق به اقتصادی با 0.167 است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - ارزیابی تطبیقی تجربه بزرگراه های تخریب شده در کشورهای مختلف جهان
سمانه جليلي صدرآبادشماره 57 , دوره 16 , تابستان 1397با توجه به اینکه ایجاد و گسترش بزرگراه¬ها اثرات مثبتی در شهر مانند کاهش زمان سفر، افزایش دسترسی و غیره دارد، اما مشکلات زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی بسیاری را برای شهروندان و خصوصاً ساکنان محله های اطراف آن به وجود آورده است. با گذشت زمان نظریه های مختلفی به من چکیده کاملبا توجه به اینکه ایجاد و گسترش بزرگراه¬ها اثرات مثبتی در شهر مانند کاهش زمان سفر، افزایش دسترسی و غیره دارد، اما مشکلات زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی بسیاری را برای شهروندان و خصوصاً ساکنان محله های اطراف آن به وجود آورده است. با گذشت زمان نظریه های مختلفی به منظور نقد بزرگراه ها به وجود آمدند که نهایتاً منجر به ایجاد نهضت ضد بزرگراهی و تخریب بزرگراه ها در شهرهای مختلف جهان شد. در این مقاله سعی شده است که علت تخریب بزرگراه ها و اثرات ایجاد و تخریب آنها مورد بررسی قرار گیرد. هدف این پژوهش سنجش میزان بهبود ابعاد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی قبل و بعد از تخریب پروژه های بزرگراهی است. لذا در این مقاله برای بررسی تجارب از روش مطالعات اسنادی و جهت سنجش میزان اهمیت هر یک از معیارها از آزمون توزیع t استفاده شده است. مطالعات انجام شده نشان می¬دهد که تخریب بزرگراه ها و جایگزینی آنها با بلوارها و فضاهای شهری همگانی سبب تجدید حیات محله های اطراف بزرگراه شده و از نظر اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و حتی ترافیکی اثرات مثبتی بر محله های اطراف آنها و حتی شهر داشته است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - نقد علمی و "نقد" پویش ساختاری- کارکردی
عباس سعیدیشماره 58 , دوره 16 , پاییز 1397رویکرد پویش ساختاری- کارکردی به‌مثابة چارچوبی نو در مطالعات نظامهای فضایی، بویژه نظام اسکان و تحولات آن، توسط نویسنده در سال 1390 ارائه شد. از آن زمان، این رویکرد هم در محافل علمی- تحقیقاتی و هم در نهادهای اجرایی کم و بیش مورد استقبال قرار گرفته است. هرچند نقدهایی هم در چکیده کاملرویکرد پویش ساختاری- کارکردی به‌مثابة چارچوبی نو در مطالعات نظامهای فضایی، بویژه نظام اسکان و تحولات آن، توسط نویسنده در سال 1390 ارائه شد. از آن زمان، این رویکرد هم در محافل علمی- تحقیقاتی و هم در نهادهای اجرایی کم و بیش مورد استقبال قرار گرفته است. هرچند نقدهایی هم در بارة آن صورت گرفته است. انگیزة نوشتن این مقاله در واقع پرداختن به محتوای یکی از همین نقدها و توضیح در بارة برخی اصول نقد بوده است؛ گرچه مخاطب آن نه الزاما شخص ناقد، بلکه جامعه علمی کشور، بویژه دانشجویان و پژوهشگرانی است که علاقمند به نقد بیشتر و احتمالا کاربرد این رویکرد در پیشبرد تحقیقات خویش هستند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - حکمروایی آب و توسعه منطقه ای مورد: منطقه آبیاری کرخه(خوزستان)
عباس سعیدی عبدالرضا رحمانی فضلی جواد اطاعت کاوه معصومیشماره 56 , دوره 16 , بهار 1397چکیده آب و شیوه‌های کهن مدیریت و بهره‌برداری از آن در سرزمین ایران، که بخش وسیعی از قلمرو آن در اقلیم خشک و نیمه‌خشک قراردارد، همواره نقش بسیار مهمی در تحولات اجتماعی- اقتصادی و برپایی چشم‌اندازهای فرهنگی برعهده داشته است. آغاز دورة نوگرایی در ایران و روی‌آوری به تدوین چکیده کاملچکیده آب و شیوه‌های کهن مدیریت و بهره‌برداری از آن در سرزمین ایران، که بخش وسیعی از قلمرو آن در اقلیم خشک و نیمه‌خشک قراردارد، همواره نقش بسیار مهمی در تحولات اجتماعی- اقتصادی و برپایی چشم‌اندازهای فرهنگی برعهده داشته است. آغاز دورة نوگرایی در ایران و روی‌آوری به تدوین برنامه‌های میان‌مدت عمرانی (از 1327 به بعد)، همراه با اجرای اصلاحات ارضی (1341 به‌بعد) و شاید از همه مهمتر، تغییر پایة درآمدی دولت از مالیات و دیون ارضی (بهرة مالکانه) به فروش نفت، در کنار رشد شتابان شهرگرایی و گسترش فعالیتهای صنعتی، زمینه‌ساز تحولات بیسابقه‌ای در عرصة حکمروایی آب در چارچوبی نوین، اما با محوریت دولت و در قالبی کاملا تمرکزگرا گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی (1357)، روند گسترش بهره‌برداری از منابع آب در ابعادی بیسابقه مطرح شد که طی آن برنامه‌های پیشین عمران و توسعة منطقه‌ای، با محوریت اب، در مناطق نوآباد و حائز مزیت نسبی، جای خود را به اجرای طرحهای توسعه در سرتاسر مناطق کشور داد. بدینسان، نگرش به مدیریت منابع آب و حکمروایی آن خصوصیات نسبتا تازه‌ای یافت. این مقالة می‌کوشد- بصورت موردی- به بررسی حکمروایی آب و نقش آن در توسعة متوازن و پایدار و همچنین ارزیابی پیامدهای فضایی آن در منطقة آبیاری کرخه (خوزستان) بپردازد. این بررسی با تکیه بر روش ترکیبی (کمی- کیفی) و با استفاده از ابزار پرسشنامه‌های ساختارمند و مصاحبه، جلسات بحث متمرکز گروهی و مشاهده غیرمشارکتی و گفتگو به‌انجام رسیده است. بر این اساس، کوشش شده است تا از نقطه‌نظرات همة بازیگران در سطوح مختلف ملی، منطقه‌ای و محلی (شامل مدیران و کارشناسان حوزه‌های مختلف، از جمله استادان دانشگاه و خبرگان بخش آب و کشاورزی، محیط زیست، برنامه‌ریزان توسعه، نمایندگان جوامع محلی و بهره‌برداران مستقیم از طرح، در قالب مصاحبه‌های فردی و گروهی بهره‌گیری شود. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تبیین تقابل ایران و آمریکا در ژئوپلیتیک منطقه خزر
رسول افضلی حسن کامران دستجردی محمدحسین دشتیشماره 61 , دوره 17 , تابستان 1398منطقه دریای¬ خزر از نظر ژئوپلیتیک انرژی، خطوط انتقال انرژی و امنیت آن از جایگاه بالایی در مناسبات منطقه¬ای و بین¬المللی برخوردار است و پس از فروپاشی شوروی و افزایش کشورهای ساحلی خزر از دو به پنج کشور بر پیچیدگی¬های تعیین رژیم حقوقی دریای خزر نیز افزوده شد. بنابراین کشور چکیده کاملمنطقه دریای¬ خزر از نظر ژئوپلیتیک انرژی، خطوط انتقال انرژی و امنیت آن از جایگاه بالایی در مناسبات منطقه¬ای و بین¬المللی برخوردار است و پس از فروپاشی شوروی و افزایش کشورهای ساحلی خزر از دو به پنج کشور بر پیچیدگی¬های تعیین رژیم حقوقی دریای خزر نیز افزوده شد. بنابراین کشورهای منطقه¬¬ای و فرامنطقه¬ای برای کسب منافع سیاسی و اقتصادی و بیشینه¬سازی قدرت خود در نظام بین¬الملل به رقابت بیشتر در این منطقه روی آورده¬اند که رویارویی ایران و آمریکا از مهم¬ترین کشمکش¬های این منطقه می-باشد. در این نوشتار تلاش شده است تا با بهره¬گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای رویکردهای نظری ژئوپلیتیک انرژی و رئالیسم تهاجمی به تبیین تقابل ایران و آمریکا در ژئوپلیتیک منطقه خزر پرداخته شود. در این راستا یافته¬ها حاکی از آن است که، سیاست خارجی و منافع متضاد دو کشور؛ تلاش آمریکا برای حذف موقعیت ژئوپلیتیک ایران از جریان انتقال انرژی خزر؛ تأثیر آمریکا بر مجادلات تعیین رژیم حقوقی دریای خزر از طریق نظامی و امنیتی شدن این دریا و تهدید منافع و امنیت ملی ایران؛ از مهم¬ترین دلایل تقابل ایران و آمریکا در منطقه خزر هستند. در نهایت، جمهوری-اسلامی¬ایران می¬تواند با درک صحیح از موقعیت ژئوپلیتیک کشور در سیاست خارجی و دیپلماسی فعال و هوشمندانه به منافع اساسی خود در رژیم حقوقی دریای خزر دست یابد، به¬عنوان حلقه ارتباطی تولیدکنندگان و مصرف¬¬¬کنندگان انرژی قرار گیرد و علاوه¬بر توسعه اقتصادی، اقتصاد بین¬الملل را به امنیت ملی خود گره بزند و تهدیدات را به حداقل برساند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - نقش احداث و بهره برداری از سد و شبكه های آبياری در ساماندهی نظام فضايی سكونتگاه های روستايی، مورد: سد مخزنی علويان در نواحی مراغه و بناب (آذربايجان شرقی/ ايران)
رسول غفاري راد عباس سعیدیشماره 59 , دوره 16 , زمستان 1397از مهمترين اقدامات توسعه اي براي پاسخگوئي به تقاضاي روز افزون نيازهاي آب شرب، كشاورزي و صنعت، احداث سد است. آثار و پيامدهاي(مثبت و منفي) يك سد، ضمن اينكه به طور مستقیم در تمام عناصرو پديده هايي که بعنوان بخشی از فضاهای جغرافیایی محسوب مي شوند، قابل مشاهده است، داراي عل چکیده کاملاز مهمترين اقدامات توسعه اي براي پاسخگوئي به تقاضاي روز افزون نيازهاي آب شرب، كشاورزي و صنعت، احداث سد است. آثار و پيامدهاي(مثبت و منفي) يك سد، ضمن اينكه به طور مستقیم در تمام عناصرو پديده هايي که بعنوان بخشی از فضاهای جغرافیایی محسوب مي شوند، قابل مشاهده است، داراي علائم و نشانه هاي مرئي و نامرئی مختلفي نيز است، بر اين مبنا، احداث سد داراي ابعادي فضائي بوده و در چارچوب برنامه ريزي فضايي قرار مي گيرد و با توجه به اينكه در نظام هاي مكاني- فضائي، انواع ساختارها (ساختارهاي محيطي، اجتماعي، فرهنگي، سياسي و ...) و كاركردها (كاركردهاي محيطي، اجتماعي، فرهنگي، سياسي و ...) مطرح هستند، لذا بررسي تغييرات ساختاري- كاركردي ناشي از احداث سد و شبكه هاي آبياري، از اين جهت كه موجب ساماندهي نظام فضائي و يا آشفتگي و درهم ريختگي آن گرديده، ضرورت پيدا مي كند. هدف اين تحقيق، بررسي نقش اجرا و بهره برداري از سد و شبكه آبياري علويان(با سپري شدن بيش از بيست و سه سال از زمان بهره برداري آن) در ساماندهي نظام فضائي سكونتگاههاي روستائي است. روش تحقيق بصورت اثباتي بوده و با تلفيقي از روش هاي كمي و كيفي، اطلاعات مورد نياز تحقيق، گردآوري شد. تعداد 370 خانوار نمونه تحقيق با استفاده از فرمول كوكران، به عنوان نمونه آماري، انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده¬ها، از آمار توصیفی و استنباطی(آزمون همبستگی كندال، مجذور كاي استقلال، كروسكال واليس و مان- ويتني ) در نرم افزارSPSS استفاده شده است. يافته هاي تحقیق نشان داد اولاً تغييرات ساختاري- كاركردي ناشي از اجراي طرح، به لحاظ بخشي نگري و اتخاذ رويكرد بالا به پايين، موجب ساماندهي و تحولات نظام فضائي سكونتگاههاي روستائي در گستره جغرافيائي طرح نشده است. ثانياً بين موقعيت استقرار سکونتگاهها نسبت به مكان سد، تقسيمات سياسي- اداري نواحي و تحولات نظام فضائي، رابطه معنادار وجود دارد، بطوريكه احداث سد موجب توسعه نامتوازن و آشفتگي نظام فضائي ميان سكونتگاههاي انساني واقع در بالادست سد(محدوده مخزن) و پايين دست سد (محدوده شبكه آبياري) و نواحي مراغه و بناب، شده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - اثرات پروژه های انتقال آب سرشاخه های کارون در ایجاد یا تشدید کانون های گردوغبارخوزستان با بهره گیری از فناوری های GIS & RS
عاطفه بساک حوریه اعرابی مقدم زهرا حجازی زاده میثم طولابی نژادشماره 56 , دوره 16 , بهار 1397این تحقیق با هدف بررسی اثرات پروژه¬های انتقال آب سرشاخه¬های کارون در ایجاد یا تشدید کانون¬های گردوغبارخوزستان با بهره¬گیری از فناوری¬های GIS & RS به رشته تحریر درآمد. بدین منظور ابتدا پارامترهای روزانه¬ی اقلیمی شامل(دما، بارش، دید افقی، رطوبت نسبی و باد) و دبی برای 9 ای چکیده کاملاین تحقیق با هدف بررسی اثرات پروژه¬های انتقال آب سرشاخه¬های کارون در ایجاد یا تشدید کانون¬های گردوغبارخوزستان با بهره¬گیری از فناوری¬های GIS & RS به رشته تحریر درآمد. بدین منظور ابتدا پارامترهای روزانه¬ی اقلیمی شامل(دما، بارش، دید افقی، رطوبت نسبی و باد) و دبی برای 9 ایستگاه سینوپتیک و 9 ایستگاه هیدرومتری در یک دوره¬ی 30 ساله جمع آوری گردید. همچنین از داده ها و تصاویر ماهواره ای جهت بررسی وضعیت پوشش گیاهی، رطوبت خاک، ذرات گردو غبار در منطقه مورد مطالعه بهره گرفته شد. با توجه به روند گاز دی اکسیدکربن طی سال¬های 1985 تا 2015 ، دوره¬های مورد مطالعه به دو دوره¬ی قبل از گرمایش جهانی(1985-1995) و بعد از گرمایش جهانی(1996-2015) تقسیم بندی گردید. سپس با استفاده از روش های آماری و سنجش از دور اقدام به بررسی دوره¬های مذکور پرداخته شد. نتایج حاصل از بررسی دبی رودخانه کارون نشان داد که آورد کارون در دوره¬ی آماری دوم نسبت به دوره¬ی اول 171 مترمکعب در ثانیه کاهش یافته است. گردوغبار محلی طی دوره¬ی دوم نسبت به دوره اول افزایش یافته اما شاخص پوشش گیاهی(NDVI) با کاهش 13/0 مواجه بوده است. وسعت و میزان رطوبت خاک در شرق حوضه روندی صعودی داشته است که نقش سدسازی در این تغییرات مؤثر بوده است؛ اما در غرب حوضه کارون (اطراف تالاب شادگان) این روند با کاهش مواجه بوده است، درنتیجه با عبور جریان باد از غرب حوضه، بدلیل کاهش رطوبت خاک و چسبندگی خاک، ذرات ریز از سطح زمین جدا شده و موجب بروز حداکثر گردوغبار در خوزستان و حوضه کارون شده است. بنابراین می¬توان نتیجه گرفت که عدم مدیریت درست منابع آب، سدسازی و اجرای طرح¬های انتقال آب در سرشاخه¬های کارون موجب کاهش دبی و رطوبت خاک در غرب حوضه و در نتیجه گسترش کانون ریزگردها در استان خوزستان شده که این امر می¬تواند اثرات زیست محیطی و مخاطرات انسانی از جمله ابتلا به انواع امراض تنفسی و ریوی و همچنین کاهش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی و در نتیجه کاهش امنیت غذایی را در پی داشته باشد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - محدوده جغرافیایی تمدن اسلامی
ناصر صادقیان حسين رحماني تيركلاييشماره 58 , دوره 16 , پاییز 1397تمدن اسلامی، تمدنی دینی است که همۀ مؤلفه‌های آن بر محور دین اسلام میگردد .چنانکه مدینة النبی، شهر نوبنیاد پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) بر اساس همین ارکان استوار شد و تمدنی را ایجاد کرد که مبانی آن قرآنی و سنت بود. فتوحات اسلامی به رویارویی جهادگران مسلمان با مردمان چکیده کاملتمدن اسلامی، تمدنی دینی است که همۀ مؤلفه‌های آن بر محور دین اسلام میگردد .چنانکه مدینة النبی، شهر نوبنیاد پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) بر اساس همین ارکان استوار شد و تمدنی را ایجاد کرد که مبانی آن قرآنی و سنت بود. فتوحات اسلامی به رویارویی جهادگران مسلمان با مردمان سایر نواحی چون ایران، شام، شمال آفریقا، مصر و اندلس انجامید. در نتیجۀ گسترش ارضی و توسعه مناطق تحت نفوذ خلافت اسلامی، بیشتر مؤلفه‌های تمدن تغییر کرد و اسلام با اصولی تغییرناپذیر و فروعی منعطف، در سرزمین‌های فتح شده پرورش یافت. حاصل این برخورد و آمیختگی اسلام با سایر فرهنگ‌های ملل مختلف، تمدنی با ارزش بود که سرآغاز آن در مدینه النبی بود، اما در سرزمین‌هایی چون ایران، بین النهرین، شام، مصر و اسپانیا بالید. هدف اساسی در این پژوهش بازنمایی تمدن اسلامی در محدوده جغرافیایی خاص آن و شناسایی همگونی ها و ناهمگونی های قومی، مذهبی و زبانی در چارچوب آن است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - مطالعه شهر در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک با تاکید بر نظریه گاتمن و کاکس
حسن کامران دستجردی مرجان بدیعی ازنداهی یاشار ذکی سید عباس احمدی نرجس سادات حسینی نصرابادیشماره 56 , دوره 16 , بهار 1397«شهرها» نه تنها بستر شکل¬گیری نهادهای سیاسی و مدنی، و بخش جدایی¬ناپذیر فرآیند نوسازی و توسعه اجتماعی-اقتصادی هستند، بلکه کانون اصلی رویدادها، کنش¬ و واکنش¬ها، و انواع مناسبات و روابط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و کالبدی¬ نیز می¬باشند. شهر به¬عنوان یک پدیده مدرن، معر چکیده کامل«شهرها» نه تنها بستر شکل¬گیری نهادهای سیاسی و مدنی، و بخش جدایی¬ناپذیر فرآیند نوسازی و توسعه اجتماعی-اقتصادی هستند، بلکه کانون اصلی رویدادها، کنش¬ و واکنش¬ها، و انواع مناسبات و روابط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و کالبدی¬ نیز می¬باشند. شهر به¬عنوان یک پدیده مدرن، معرف جایگاه و نقش ملت¬ها در روند توسعه تعاملات و مناسبات مذکور است. امروزه با طرح الگوهای جدید و راهبردهای کارساز برای سازماندهی فضای شهری و افزایش نقش سیاسی و استراتژیک شهرها، شهرها به کانون¬ مطالعات در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک تبدیل شده¬اند. دراین راستا، جغرافیدانان سیاسی، بیش از هر چیز بر بعد سیاسی فضای-شهری، شهروندان، حکومت محلی، اقتصادشهری، وکلانشهرها/جهان¬شهرها تمرکز یافته¬اند. اما اینکه چگونه پدیده شهر از نگاه جغرافی¬دانان سیاسی و ژئوپلیتیسین¬ها مورد مطالعه قرار می¬گیرد، پرسشی است که مقاله حاضر همراه با تحلیل نظریه¬ها و دیدگاه¬های دو تن از برجسته¬ترین جغرافی¬دانان سیاسی به آن می¬پردازد. نتایج این تحقیق با روش توصیفی_تحلیلی نشان می¬دهد، پدیده شهر بصورت چندبعدی در قالب مباحث نظری و کاربردی از سوی جغرافی¬دانان سیاسی و ژئوپلیتیسین¬ها با تاکید بر عناصر محوری سه¬گانه فضا، سیاست و قدرت مورد مطالعه و بررسی قرار می¬گیرد. بعنوان نمونه، ژان گاتمن با ارائه نظریه مگالوپلیس¬ها، براین باور است که رشد مگالوپولیس¬ها منجر به ایجاد یک نظم سیاسی جدید بر اساس جامعۀ شهرهای جهانی خواهد شد. همچنین، کوین کاکس به بررسی رابطه «جغرافیا و سیاست شهری»؛ می¬پردازد. و ضمن تمرکز بر مناقشات موقعیتی و سیستم¬های سیاسی براین باور است ¬که تحلیل¬گران مدرن مناقشات، نسبت به روابط فضایی– فاصله طبیعی، مجاورت، توزیع و پرسش¬های نظری و تجربی مربوط به مقیاس جغرافیایی– بی¬توجه بوده¬اند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - رشد شهري و عوامل محرك آن، مطالعه موردي: كلانشهر تهران
آزادی کاویانی رحمت الله فرهودی آزیتا رجبیشماره 55 , دوره 15 , زمستان 1396فرايند شهرنشيني و رشد شهري در مناطق مختلف جهان نتيجه تعاملات درهم تنيده ميان فاكتورها و عوامل گوناگون اجتماعي، اقتصادي، سياسي، تكنولوژيك، جغرافيايي و فرهنگي جهاني و محلي است. بر اين اساس، شناسايي عوامل محرك و شكل دهنده رشد شهرها اهميتي حياتي براي برنامه ريزي شهري و توسع چکیده کاملفرايند شهرنشيني و رشد شهري در مناطق مختلف جهان نتيجه تعاملات درهم تنيده ميان فاكتورها و عوامل گوناگون اجتماعي، اقتصادي، سياسي، تكنولوژيك، جغرافيايي و فرهنگي جهاني و محلي است. بر اين اساس، شناسايي عوامل محرك و شكل دهنده رشد شهرها اهميتي حياتي براي برنامه ريزي شهري و توسعه پايدار به خصوص در كشورهاي در حال توسعه دارد و به عنوان ابزاري براي پيش بيني روندهاي آينده، كنترل و هدايت رشد شهر، سامان بخشيدن به توسعه آتي شهر و در نهايت، مديريت كارآمد و هدفمند شهرها به كار مي رود. هدف اصلي اين مطالعه، شناسايي عوامل محرك و شكل دهنده بيوفيزيكي و اجتماعي ـ اقتصادي رشد كلانشهر تهران است. براي دستيابي به اين هدف، پنج مرحله اصلي شامل: توليد نقشه هاي كاربري، پوشش اراضي براي بررسي تغييرات فضايي- زماني؛ كاربري، پوشش اراضي در شهر تهران و نواحي پيرامون آن با استفاده از تصاوير ماهواره اي؛ شناسايي عوامل محرك رشد شهري با استفاده از رگرسيون لاجستيك؛ استفاده از رويكرد بوم شناسي عاملي براي بررسي عوامل انساني موثر در سيماي شهر تهران؛ و محاسبه متريك هاي فضايي براي كمي سازي ساختار و ويژگي هاي الگوي سيماي سرزمين در كلانشهر تهران با استفاده از نرم افزار Fragstata و بررسي ارتباط ميان الگوي رشد شهري و نواحي اجتماعي با استفاده از رگرسيون چند متغيره مورد توجه قرار گرفته است. نتايج حاصل نشان مي دهد كه فاصله از راه ها و مراكز تجاري شهر تهران در دوره زماني 1379 تا 1393 مهم ترين عوامل بيوفيزيكي شكل دهنده الگوي رشد كلان شهر تهران بوده و در ميان پنج مولفه اجتماعي- اقتصادي، مولفه تراكم جمعيت و اشتغال داراي بيشترين تاثير بر الگوي رشد شهر كلانشهر تهران مي باشد. جزييات مقاله
