تحلیل تأثیرپذیری تحولات کالبدی-فضایی سکونتگاه‌های روستایی پیراشهری از عوامل درونی و بیرونی در مجموعه شهری مشهد

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

3 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر، به منظور بررسی، تحلیل و تبیین تحولات کالبدی – فضایی سکونتگاه‌های روستایی مجموعه شهری مشهد طی دوره ده ساله اخیر به انجام رسیده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی و نوع آن ازنظر هدف، بنیادی است. برای جمع‌آوری اطلاعات از روش‌های‌ اسنادی و میدانی استفاده‌شده است. جامعه نمونه 28 روستای بالای 20 خانوار در مجموعه شهری مشهد می‌باشد که از طبقات مختلف جمعیتی و فواصل متفاوت با شهر مشهد انتخاب شدند. از مجموع 20083 خانوار در نقاط روستایی نمونه، با فرمول کوکران، حجم نمونه 377 خانوار به‌دست‌آمده این افراد با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. برای آزمودن مدل مفهومی پژوهش و بررسی تاثیر عوامل شناسایی شده بر تحولات کالبدی-فضایی از تکنیک حداقل مربعات جزئی و با استفاده از نرم افزارSmart PLS ، استفاده گردید. با توجه نتایج، ضرایب t بین متغیرهای اصلی پژوهش، بالای 58/2 بوده یعنی رابطه معنادار و مستقیم است؛ بدین ترتیب شاخص‌های درونی، همجواری با کلانشهر مشهد و عوامل بیرونی بر تحولات کالبدی- فضایی سکونتگاه‌های روستایی تأثیر مثبت و معناداری دارد که طبق ضرایب کل متغیر عوامل بیرونی با ضریب تاثیر 947/0 بیشترین تاثیر و عوامل درونی روستا کمترین تاثیر را بر تحولات کالبدی- فضایی سکونتگاه‌ها داشته است. نتایج تحلیل فضایی و رتبه بندی روستاهای نمونه با مدل ارزیابی تولید وزنی تجمعی (WASPAS) مشخص کرد روستاهای گرجی سفلی، حسین آباد قرقی و دوست آباد دارای بالاترین سطح تحولات کالبدی-فضایی بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Influence of Physical-Spatial Developments of Pirashahri Rural Settlements on Internal and External Factors in Mashhad Urban Complex

نویسندگان [English]

  • Mahdi Gavanshiri 1
  • Aliakbar Anabestani 2
  • Hamdolah Sajasi Ghiasi 3
1 PhD student in Geography and Rural Planning, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
2 Professor of Geography and Rural Planning, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
3 Assistant Professor of Geography and Rural Planning, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted to investigate, analyze and explain the physical-spatial developments of rural settlements in the urban complex of Mashhad during the last ten years. The research method in the present study is descriptive-analytical and its type is fundamental in terms of purpose. Documentary and field methods have been used to collect information. The sample population is 28 villages with more than 20 households in the urban complex of Mashhad, which were selected from different population classes and different distances from the city of Mashhad. From a total of 20083 households in rural areas of the sample, with Cochran's formula, the sample size of 377 households obtained by these individuals were selected by random sampling method. To test the conceptual model of the research and to investigate the effect of the identified factors on the physical-spatial changes, the partial least squares technique was used using Smart PLS software. According to the results, the coefficients of t between the main variables of the study are above 2.58, ie the relationship is significant and direct; Thus, internal indicators, proximity to Mashhad metropolis and external factors have a positive and significant effect on the physical-spatial changes of rural settlements, which according to the total coefficients of external factors with an impact factor of 0.947, the most impact and internal factors of the village have the least impact. It has had on the physical-spatial changes of the settlements. The results of spatial analysis and ranking of sample villages with the cumulative weight production evaluation model (WASPAS) showed that the villages of Gorji Sofla, Hossein Abad Gharghi and Dost Abad had the highest level of physical-spatial changes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Physical and spatial developments
  • rural settlements
  • proximity to the city of Mashhad
  • spatial analysis
جغرافیا ( فصلنامه علمی انجمن جغرافیایی ایران)
دوره 17، شماره 60
بهار1398، صفحۀ 214-1.
خرداد 1398
صفحه 47-71

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار