رشد شهری و عوامل محرک آن، مطالعه موردی: کلانشهر تهران

نویسندگان

1 دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران. ایران.

2 استادیار جغرافیا، دانشگاه تهران، ایران.

3 استادیار جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران.

چکیده

فرایند شهرنشینی و رشد شهری در مناطق مختلف جهان نتیجه تعاملات درهم تنیده میان فاکتورها و عوامل گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، تکنولوژیک، جغرافیایی و فرهنگی جهانی و محلی است. بر این اساس، شناسایی عوامل محرک و شکل دهنده رشد شهرها اهمیتی حیاتی برای برنامه ریزی شهری و توسعه پایدار به خصوص در کشورهای در حال توسعه دارد و به عنوان ابزاری برای پیش بینی روندهای آینده، کنترل و هدایت رشد شهر، سامان بخشیدن به توسعه آتی شهر و در نهایت، مدیریت کارآمد و هدفمند شهرها به کار می رود. هدف اصلی این مطالعه، شناسایی عوامل محرک و شکل دهنده بیوفیزیکی و اجتماعی اقتصادی رشد کلانشهر تهران است. برای دستیابی به این هدف، پنج مرحله اصلی شامل: تولید نقشه های کاربری، پوشش اراضی برای بررسی تغییرات فضایی- زمانی؛ کاربری، پوشش اراضی در شهر تهران و نواحی پیرامون آن با استفاده از تصاویر ماهواره ای؛ شناسایی عوامل محرک رشد شهری با استفاده از رگرسیون لاجستیک؛ استفاده از رویکرد بوم شناسی عاملی برای بررسی عوامل انسانی موثر در سیمای شهر تهران؛ و محاسبه متریک های فضایی برای کمی سازی ساختار و ویژگی های الگوی سیمای سرزمین در کلانشهر تهران با استفاده از نرم افزار Fragstata و بررسی ارتباط میان الگوی رشد شهری و نواحی اجتماعی با استفاده از رگرسیون چند متغیره مورد توجه قرار گرفته است. نتایج حاصل نشان می دهد که فاصله از راه ها و مراکز تجاری شهر تهران در دوره زمانی 1379 تا 1393 مهم ترین عوامل بیوفیزیکی شکل دهنده الگوی رشد کلان شهر تهران بوده و در میان پنج مولفه اجتماعی- اقتصادی، مولفه تراکم جمعیت و اشتغال دارای بیشترین تاثیر بر الگوی رشد شهر کلانشهر تهران می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Urban growth and its driving factors, case study: Tehran metropolis

نویسندگان [English]

  • Azade Kavyani 1
  • Rahmatolah Farhoodi 2
  • Azita Rajabi 3
1 PhD in Geography and Urban Planning, Islamic Azad University, Science and Research Unit, Tehran. Iran.
2 Assistant Professor of Geography, University of Tehran, Iran.
3 Assistant Professor of Geography, Islamic Azad University, Iran.
چکیده [English]

The process of urbanization and urban growth in different regions of the world is the result of intertwined interactions between various social, economic, political, technological, geographical and cultural global and local factors. Based on this, identifying the factors that drive and shape the growth of cities is of vital importance for urban planning and sustainable development, especially in developing countries, and as a tool for predicting future trends, controlling and guiding city growth, and organizing future development. city ​​and finally, efficient and targeted management of cities is used. The main goal of this study is to identify the biophysical and socio-economic driving and shaping factors of the growth of Tehran metropolis. To achieve this goal, five main steps include: production of land use maps, land coverage to investigate spatial-temporal changes; land use and coverage in Tehran and its surrounding areas using satellite images; Identifying factors driving urban growth using logistic regression; Using the factor ecolog