ارزیابی و سنجش میزان پراکنش و فشردگی شکل شهرها با استفاده از مدلهای کمی (مطالعه تطبیقی بین کلان شهره ای تهران و سیدنی)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

 

بحران انرژی و آلودگی های محیطی در شهرهای ماشینی، باعث تغییر دیدگاه ها در تصمیم گیری سیاست های شهری شده است، و دیدگاه شهر فشرده به خاطر پیامدهای مثبتی همچون (کاهش طول سفرها و کاهش مصرف سوخت و غیره) در برابر نگرش رشد پراکنده و افقی پذیرفته شده است. عنصر اساسی لازم برای پذیرش دیدگاه شهر فشرده و رشد هوشمند شهری، اندازه گیری میزان فشردگی و پراکنش شکل شهر است که در واقع هدف این پژوهش است. برای دست یابی به این هدف، ابتدا با معرفی پنج الگو که کمکی به غنای علمی ادبیات برنامه ریزی است، (آنتروپی1 و2، جینی، موران و گری)، درجه فشردگی و پراکنش برای کلان شهر تهران (با مناطق 22گانه شهرداری) و کلان شهر سیدنی در استرالیا (با چهل و دو دولت محلی) محاسبه شده است. به منظور شناخت شکل این دو شهر مورد مطالعه و بررسی میزان کمیت آن (پراکنش از فشردگی) از روش های و مدل های مختلف شامل: تراکم، اندازه فیزیکی متروپل، درجه توزیع متعادل (با استفاده از ضرایب آنتروپی و جینی)، درجه تجمع (با استفاده از ضرایب موران و گری) استفاده شده است.
در این پژوهش از روش های کتابخانه ای و میدانی، روش های آماری، کمی، کیفی، نرم افزاری و غیره استفاده شده و به منظور نشان دادن نقشه های مراحل رشد وتوسعه فضایی شهر تهران، از نرم افزار Arc GIS استفاده شده است و در نهایت، این یافته ها با نتایج تفضیلی ویژگی های شهر سیدنی مقایسه و تحلیل شده اند. نتایج به دست آمده از محاسبات نشان می دهد که فرم کلان شهر سیدنی«تک مرکزی» است. (جمعیت و اشتغال بالایی در هسته مرکزی شهر متمرکز شده و با فاصله از مرکز شهر تراکم جمعیت کاهش می یابد– پراکنش). اما در جهت تبیین فرم کلان شهر تهران همه شواهد، روش ها و مدل های به کار گرفته شده مبین این مساله هستند که توسعه فیزیکی شهر تهران در همه دوره ها بسیار سریع بوده و این مساله منجر به پراکنش افقی این شهر و نزدیک شدن به الگوی تصادفی در دوره های65 تا 75، و گرایش به فشردگی و تمرکز در دوره های بعد، یعنی تا سال 1385 گردیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation and measurement of the dispersion and compactness of cities using quantitative models (comparative study between Tehran and Sydney cities)

نویسندگان [English]

  • ahmad pourahmad
  • saber mohamadpor
  • ayoob manochehri
  • ahmad khalili
University of Tehran
چکیده [English]

In this research, library and field methods, statistical, quantitative, qualitative, software, etc. methods have been used, and in order to show maps of the stages of growth and spatial development of Tehran, Arc GIS software has been used, and finally, These findings have been compared and analyzed with the results of the classification of the characteristics of the city of Sydney. The results obtained from the calculations show that the metropolitan form of Sydney is "monocentric". (High population and employment are concentrated in the central core of the city and the population density decreases with the distance from the city center - dispersion). But in order to explain the form of the metropolitan city of Tehran, all the evidences, methods and models used show that the physical development of the city of Tehran was very fast in all periods and this problem led to the horizontal distribution of this city and approaching the model It has become random in the periods of 65 to 75, and it tends to be compressed and concentrated in the following periods, that is, until 2015.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Extensive city
  • compact city
  • smart growth
  • agglomeration models
  • Tehran
  • Sydney