تحلیل هنجاری ویژگی های بارشی و منابع آبی ایران در متون جغرافیدانان ایران

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ علوم جغرافیایی و برنامه ریزی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 استاد ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ علوم جغرافیایی و برنامه ریزی دانشگاه اصفهان ، اصفهان، ایران.

3 استادیارجغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران.

چکیده

 
از ویژگی‌های سرزمینی ایران، محققان جغرافیایی تعابیری هنجاری ارائه می‌دهند. در غالب نوشته‌ها میزان بارندگی در ایران کمتر از یک سوم متوسط جهانی ذکر می‌شود و وقتی صحبت از زمان بارش می‌شود، بارش‌ها را با زمان نیاز آبی در تقابل و هنگامی که از نحوه توزیع مکانی و الگوی بارش صحبتی به میان می‌آید نیز از توزیعی نامتوازن و الگویی اتفاقی و سیلابی یاد می‌شود. اکنون این سؤال مطرح است که اصولاً به عنوان یک شناخت‌گر علمی، مجاز به تفسیری هنجاری از این وضعیت هستیم؟وآیا راهبردهای مقتضی که بتوان این ویژگی‌ها را به فرصت تبدیل نمود وجود دارد؟ این پژوهش با تمسک به روش پدیدارشناسی وتحلیل متون50 اثر جغرافیدانان ایران بر اساس روش ژانت و بکارگیری شاخص‌های "هسته‌مرکزی"، "بیشترین تکرارها"، "شکوفایی"و"مرکزیت" هم‌استنادی سعی کرده به این پرسش‌ها پاسخ دهد. نتایج حاصل از این طرح نشان می‌دهد که: *در شناخت ویژگی‌های بارشی و منابع آبی ایران، مجاز به بارگذاری هنجاری در حوزه علم نیستیم. *ویژگی‌های اقلیمی یک منطقه هویت سرزمینی آن را شکل می‌دهد و سیاست های راهبردی آمایشی باید تابعی از آن باشد. * تحلیل هنجاری از ویژگی‌های اقلیمی بیشتر زاییده حاکمیت تفکر اثبات‌گرایی جغرافیدانان ایران است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Normative analysis of precipitation characteristics and water resources of Iran in the texts of Iranian geographers (research article)

نویسندگان [English]

  • arrokh Malekzadeh 1
  • Mohammad Hossein Ramesht 2
  • Somayeh Sadat Shahzidi 3
1 PhD Student of Geomorphology, Department of Natural Geography, Faculty of Geographical Sciences and Planning, Isfahan University, Isfahan, Iran.
2 Professor of Geomorphology, Department of Natural Geography, Faculty of Geographical Sciences and Planning, Isfahan University, Isfahan, Iran.
3 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, University of Guilan, Guilan, Iran.
چکیده [English]

Geographical researchers provide normative interpretations, of the territorial characteristics of Iran. According to most writings, the amount of precipitation in Iran is less than one-third of the global average. When it comes to the time of precipitation, it is contrasted with the time of water need, and regarding the spatial distribution and pattern of the precipitation, the heterogeneous distribution is considered along with random and flood patterns. Now the question is that whether we are allowed to offer normative interpretations of this situation as scientific researchers, and if there are appropriate strategies that can turn these characteristics into opportunities. The present study has tried to answer these questions by relying on the phenomenological method and analyzing the texts of 50 works by Iranian geographers based on the Janet method along with the use of central core indicators, maximum repetitions, Brust Detection, and centrality of the CiteSpace. The results of the study show that: • Normative loading is not permissible in the field of science for identifying the precipitation characteristics and water resources of Iran; • The climatic characteristics of a region shape its territorial identity, and strategic planning policies should be a function of it; and • Normative analysis of the climatic characteristics of Iran is mostly the product of the dominant positivism of Iranian geographers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Strategy
  • Space
  • Citation
  • Climate Identity

مراجع

  1. پاکزاد، زهرا، گندم‌کار، امیر، رامشت،محمدحسین، (1397)،" سهم منابع آبی ایران از سامانه های جوّی"، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال بیست و نهم، شماره 1، صص. 164-153.
  2. حلبیان، امیرحسین،(1395)،" تحلیل همدید بارش‌های حدی و فراگیر در کرانه‌های غربی خزر با تأکید بر الگوهای فشار تراز دریا"، جغرافیا(فصلنامه علمی- پژوهشی و بین‌الملل انجمن جغرافیایی ایران)، سال چهاردهم، شماره 51، دوره 14، صص 193-217.
  3. خسروی، یونس، دوستکامیان، مهدی،(1396)،"الگوی فرارفت رطوبتی بارش‌های فراگیر ایران"، جغرافیا(فصلنامه علمی- پژوهشی و بین‌الملل انجمن جغرافیایی ایران)، سال پانزدهم، شماره 53، دوره 15، صص 251-264.
  4. راهدان‌مفرد، محمد، رامشت، محمدحسین، صفاری، امیر،(1398)،" بررسی و آنالیز هم‌استنادی رابطه‌ی انسان و محیط در حوزه-ی ژئومورفولوژی از 1970 تا 2018"، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، دوره‌ی 51، شماره 4، صص. 760-733.
  5. زمردیان، محمد جعفر،(1391)، ژئومورفولوژی ایران (جلد 2) فرایندهای اقلیمی و دینامیکهای بیرونی، چاپ ششم، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
  6. سالمی، نجمه، فدایی، غلامرضا، عصاره، فریده، (1393)،" به کارگیری معیارهای تحلیل شبکه‌های اجتماعی در ارزیابی‌های کتاب‌سنجی"، فصلنامه دانش‌شناسی(علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات)، سال هفتم، شماره 25، صص. 88-81 .
  7. سعیدی، عباس، معصومی، کاوه، رحمانی فضلی، عبدالرضا، اطاعت، جواد،(1397)،"حکمروایی آب و توسعه منطقه‌ای، مورد: منطقه آبیاری کرخه(خوزستان)"، جغرافیا(فصلنامه علمی- پژوهشی و بین‌الملل انجمن جغرافیایی ایران)، سال شانزدهم، شماره 56، دوره 16، صص 5-19.
  8. شعبانپور نوذری، سحر، رورده، همت‌الله، صفرراد، طاهره، (1396)،" ارتباط الگوهای پیوند از دور بر چرخه آب در اتمسفر ایران"، جغرافیا(فصلنامه علمی- پژوهشی و بین‌الملل انجمن جغرافیایی ایران)، سال پانزدهم، شماره 54، دوره 15 صص 263-274.
  9. شکی، فاطمه، (1393)، "واکاوی مکانی روزهای بارندگی در ایران"، دوفصلنامه آب وهوا شناسی کاربردی، سال یک، شماره یک، صص. 36-27.
  10. صفی‌نژاد، جواد، (1373)، مبانی جغرافیای انسانی، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه تهران.
  11. علایی طالقانی،محمود، (1392)، ژئومورفولوژی ایران، چاپ هشتم، نشر قومس.
  12. علیجانی، بهلول، (1385)، آب و هوای ایران، چاپ هفتم، انتشارات دانشگاه پیام نور.
  13. موحد دانش، علی اصغر، (1392)، هیدرولوژی آبهای سطحی، چاپ هشتم، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت).
  14. علیزاده، امین،(1394)، اصول هیدرولوژی کاربردی، چاپ چهلم، ناشر دانشگاه امام رضا(ع).
  15. کاویانی، محمود، مسعودیان، سید ابوالفضل،(1387)، اقلیم شناسی ایران، چاپ اول، نشر دانشگاه اصفهان.
  16. کردوانی، پرویز، (1385)، ژئوهیدرولوژی، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه تهران.
  17. کردوانی، پرویز،(1389)، مناطق خشک(ویژگی‌های اقلیمی، علل خشکی، مسائل آب، جلد اول)، چاپ هشتم، انتشارات دانشگاه تهران.
  18. مسعودیان، سیدابوالفضل، (1388)،" نواحی بارشی ایران"، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 13، صص. 79-91 .
  19. مسعودیان، سید ابوالفضل، (1390)، آب و هوای ایران، چاپ اول، انتشارات شریعه توس.
  20. مفاخری، امید، سلیقه، محمد، کرمانی، آذر، (1398)،" تغییرات مؤلفه‌های مؤثر در بارش‌های اوج ایران"، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، دوره 51، شماره 1، صص. 103-87 .
  21. وصال، محمد، تجریشی، محمد سعید، (1398)،" اثرات اقتصادی سدسازی در ایران"، تحقیقات منابع آب ایران، سال پانزدهم، شماره 1، صص. 256-247.
  22. ویسی، هادی، (1399)، "بحران آب در فلات مرکزی و ضرورت توجه به دانش بومی مطالعه موردی: قنات گوهرریز جوپار"، جغرافیا(فصلنامه علمی- پژوهشی و بین‌ جغرافیایی ایران)، سال هجدهم، شماره 67، دوره 18، صص 104-116.
  23. Agel, L., Barlow, M., Colby, F., Binder, H., Catto, J., Hoell, A. andCohen, J., (2018). Dynamical analysis of extreme precipitation in the US northeast based on large-scale meteorological patterns, Journal of Climate DynamicsSpringer-Verlag GmbH Germany, part of Springer Nature, vol.1.
  24. Atashi, N., Rahimi, D., Goortani, B.M, Duplissy, J., Vuollekoski, H., Kulmala, M., Vesala, T., and Hussein, T., (2019). Spatial and Temporal Investigation of Dew Potential based on Long-Term Model Simulations in Iran, Water 2019,vol. 11, 2463, pp:22.
  25. Brito, A, L., PaixãoVeiga, J. A., and Yoshida, M. C., (2014), Extreme Rainfall Events over the Amazon Basin Produce Significant Quantities of Rain Relative to the Rainfall Climatology, Atmospheric and Climate Sciences, vol. 4, pp179-191.
  26. Hänsel, S. and Matschullat, J. (2009). "Monthly trends of daily heavy precipitation indicators from lowland to mountainous regions in Saxony, Germany, Poster, 7th Biomet Conf". Stará Lesná. Slovakia. October 5-8.
  27. Kioutsioukis, I., Melas, D., and Zerefos, C., (2010). Statistical assessment of changes in climate extremes over Greece (۱٥٥٥–۲۰۰۲), International journal of climatology, vol.۳۰, pp. ۱۷۲۳-۱۷۳۷.
  28. Marigi, S, N., Njogu, A., and K. Githungo. K., (2016). Trends of Extreme Temperature and Rainfall Indices for Arid and Semi-Arid Lands of South Eastern Kenya. Journal of Geoscience and Environment Protection, vol.4, pp 188-177.
  29. Seibert, P., Frank, A. and Formayer, H. (2005). "Synoptic and regional patterns of heavy precipitation in Austria”. Submitted to Theoretical and applied climatology. Vol. 87. No. 1. Pp. 139-153.
  30. Wu, J.; Wu, X. and Zhang, J. (2019). Development Trend and Frontier of Storm Water Management (1980–2019), A Bibliometric Overview Based on CiteSpace, Water, 11(9): 1-2.
جغرافیا ( فصلنامه علمی انجمن جغرافیایی ایران)
دوره 19، شماره 68
بهار1400، صفحۀ 263-1.
خرداد 1400
صفحه 38-50

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار