ارزیابی محله گرایی درطرح های بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری مطالعه موردی: منطقه 10تهران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه خوارزمی تهران گروه جغرافیا و برنامهریزی گردشگری

2 دانشیار گروه آموزشی جغرافیای انسانی دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

محله گرایی و پایداری محله های شهری به پایداری اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی وحکمروایی خوب شهری منجر می شود. مهمترین اصول و معیارهای های محله پایدار شامل؛ مشارکت، سرمایه اجتماعی، انسجام فرهنگی، امنیت، هویت شهری، کاهش مصرف انرزی، سرزندگی و پویایی است. محله گرایی در شهرهای ایرانی- اسلامی از پیوندهای قومی، مذهبی و اقتصادی و اجتماعی ساکنان آن نشأت گرفته است. طرحهای توسعه شهری از جمله طرحهای بهسازی و نوسازی شهری در محلات فرسوده از جمله طرح هایی هستند که میتواند دارای تأثیر مثبت یا منفی، بویژه موجب گسست ساختار و سازمان محله و محلهگرایی گردد. ما در این پژوهش به ارزیابی تغییرات شاخصهای محله گرایی در طرحهای بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری در منطقه 12 شهرداری تهران پرداخته ایم. این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و از روش تلفیقی اکتشافی-تحلیلی و تحلیل محتوا استفاده شده است. نتایج بدست آمده مشخص می سازد، باتوجه به اجرای طرح های بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری ازلحاظ ساختاری و کالبدی که نتایج چشمگیری در منطقه موردمطالعه داشته اند؛ اما از لحاظ تأثیرگذاری این طرحها بر ساختار اجتماعی و احساس تعلق مردم به منطقه و هویت محلی ضعیف عمل کرده و در بعضی موارد موجب کاهش سرمایه های اجتماعی و حس تعلق مردم به محل زندگی و گسست ساختار و سازمان فضایی محلات شدهاند. موفقیت این طرحها ازلحاظ اجتماعی آن چنان چشمگیر و موفقآمیز به نظر نمیرسند و موفق به تقویت بنیانهای محله گرایی نشدهاند. به طورکلی طرح بافت فرسوده شهری هماهنگی لازم بین راهبردها و  سیاستهای طرحهای بالادستی و پایین دستی یا طرح های اجرایی را برآورده نکرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of neighborhoodism in the plans of improvement and renovation of worn-out urban fabric Case study: District 10 of Tehran

نویسندگان [English]

  • Ali Movahed 1
  • ALi shamai 2
  • Nabi Ohani Zanuz 3
1 Associate Professor, Kharazmi University of Tehran, Department of Geography and Tourism Planning
2 Associate Professor, Department of Human Geography Faculty of geographical Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
3 PhD student in Geography and Urban Planning, Kharazmi University, Tehran
چکیده [English]

Neighborhood and Sustainability Urban neighborhoods lead to social, economic, environmental and good urban governance. The most important principles and criteria of a sustainable neighborhood include; Participation is social capital, cultural cohesion, security, urban identity, reducing energy consumption, vitality and dynamism. Neighborhoodism in Iranian-Islamic cities stems from the ethnic, religious, economic, and social ties of its inhabitants. Urban development plans, including urban improvement and renovation plans in dilapidated neighborhoods, are among the plans that can have a positive or negative impact, especially causing a rupture in the structure and organization of the neighborhood and neighborhoodism. We are in this
In this study, we have evaluated the changes in neighborhood indicators in the improvement and renovation plans of the worn-out urban fabric in District 12 of Tehran Municipality. This research is based on the applied purpose and the combined method of exploratory-analytical and content analysis has been used. The obtained results indicate that, considering the implementation of improvement and renovation plans of the worn-out urban fabric in terms of structure and structure, which have had significant results in the study area; However, in terms of the impact of this plan on social structure and people's sense of belonging to the region and local identity, they have been weak and in some cases have reduced social capital and people's sense of belonging to the place of residence and the structure and spatial organization of neighborhoods. The social success of this project does not seem so significant and successful, and they have not succeeded in strengthening the foundations of neighborhoodism. In general, the dilapidated urban fabric design has not met the necessary coordination between the strategies and policies of the upstream and downstream plans or executive plans.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Finding
  • worn texture
  • neighborhood orientation
  • neighborhood identity
  • District 14 of Tehran
.1 ازکیا مصطفی و محمدی بندری ) 1302 (، در پژوهشی با عنوان باز تعریف محله و محله های آرمانی از دید ساکنان کلان شهر
.7-23 ، تهران محلات آریا شهر، تهران پارس و امامزاده یحیی، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال سوم شماره 3
.2 بحرینی، سیدحسین) 1302 (، تجدد، فرا تجدد وپس از آن در شهرسازی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم.
.3 ، برک پور، ناصر ) 1332 (، پایداری هویت در محلههای مسکونی، گفتگو با کامران ذکاوت، مجله شهرداریها، شماره 20
تهران.
.3 توکلینیا، جمیله و منصور استادی ) 1333 (، تحلیل پایداری محلههای کلان شهر تهران با تأکید بر عملکرد شورایاریها
.33 - )نمونه موردی: محلههای اوین، درکه، ولنجک(، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 72 ، ص 20
.0 مجله نامه پژوهش، شماره 0، بهار. ،» فضای شهری و روابط اجتماعی  فرهنگی « ،) تولایی، نوین ) 1332
.1 توسلی، محمود ) 1370 (، اصلاح شناسی نوسازی و بهسازی شهری، فصلنامه هفت شهر، سال اول، شماره دوم.
.7 حبیبی،کیومرث و پوراحمد،احمد و مشکینی،ابوالفضل 1331 (. بهسازی ( و نوسازی بافتهای کهن شهری.تهران: انتشارات انتخاب.
.3 حسینی فخرالدین و مهرداد سلطانی) 1307 (، تحلیل تطبیقی مفهوم محله در نظام سنتی شهرهای ایران با الگوهای مشابه
.10- )جایگزین( دور معاصر، ماهنامه باغ نظر، دوره 10 شماره 12 ،صص 23
.0 حکمت نیا، حسن، موسوی، میر نجف ) 1330 (، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامهریزی شهری و ناحیه، چاپ اول،
انتشارات علم نوین.
.12 . حیدرنتایج، وحید ) 1331 (، " خدمات شهری در بافت های تاریخی شهرها ". مجله شهرداریها، ضمیمه شماره 11
.11 رضایی و خدایی ) 1301 (ف "ویژگیها و موانع ایجاد نهادهای اجتماعی محله محور از نگاه شهروندان محلات واقع شده در
.20- شهر فردوسیه شهرستان شهریار"، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال هفدهم، شماره 30 ،صص 30
.12 رهنمایی، محمد تقی، فرهودی، رحمت اله، قالیباف، محمد باقر و حلیمه خاتون هادی پور، ) 1331 (، "سیر تحول ساختاری
و عملکردی محله در شهرهای ایران"، جغرافیا )نشریه علمی- پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران(، دوره جدید، سال پنجم، شماره
. 12 و 13
.13 زیاری، کرامت ا... ) 1370 (، برنامه ریزی شهرهای جدید؛ تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها )سمت(.
.13 شکویی، حسین ) 1373 (، دیدگاههای نو در جغرافیای شهری، جلد اول، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.
.10 شماعی، علی و پوراحمد، احمد ) 1333 (، "بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا". تهران: انتشارات دانشگاه
تهران، چاپ اول.
.11 ضرابی، المیرا و فرید طهرانی، سایه ) 1333 (، "رویکرد مشارکت جویانه در نوسازی و بهسازی بافت فرسوده شهری".
. آرمانشهر، شماره 2
.17 عندلیب، علیرضا و حاجی علی اکبری، کاوه ) 1337 (، نوسازی بافت های فرسوده با مشارکت ساکنان محله شهید خوب
بخت، منطقه 10 شهر تهران. تهران: انتشارات سازمان نوسازی شهر تهران.
.13 فلامکی، محمد منصور ) 1333 (، باز زنده سازی بناها و شهرهای تاریخی . تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم .
.10 هنرهای زیبا، شماره 21 ، تابستان. ،» مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهنده آن « ،) فلاحت، مسعود ) 1330
.22 پایگاه مجلات تخصصى ،» تاریخ بخاراى نرشخى، نمونههاى نفیس از تاریخهاى محلى « ،) فروزانى، سید ابوالقاسم ) 1377
. بهمن ، شماره 11 ،» کتاب ماه تاریخ و جغرافیا « نور، نشریه: اطلاعرسانى و کتابدارى
.21 قاسمی، وحید؛ نگینی، سمیه ) 1330 (، "بررسی تأثیر بافت محلات بر هویت اجتماعی، با تأکید بر هویت محلهای در شهر
. اصفهان"، مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای، سال دوم، شماره 7
.22 کلانتری، حسین و پوراحمد، احمد ) 1333 (، فنون و تجارب برنامه ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها. تهران : انتشارات
پژوهشگاه علوم انسانی،فرهنگ و مطالعات اجتماعی.
.23 مجتهدزاده، غلامحسین ) 1332 (، برنامه ریزی شهری در ایران. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
.23 مشهدی زاده دهاقانی، ناصر ) 1373 (، تحلیلی از ویژگیهای برنامه ریزی شهری در ایران؛ تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران؛
چاپ سوم.
.20 موسوی، سید یعقوب ) 1332 (، مبانی شهری توسعه از نوع محلهای، مرکز مطالعات فرهنگی شهرداری تهران.
.21 مهدی زاده، جواد، ) 1332 (، " نظری اجمالی به ساماندهی مرکز شهر تهران"، فصلنامه عمران و بهسازی هفت شهر، سال
دوم، شماره سوم.
.27 نصیری، اسماعیل ) 1330 (، "راهکارهای احیاء بافتهای فرسوده شهری، مطالعه موردی شهر قزوین"، همایش نوسازی
بافتهای فرسوده شهری، اداره مسکن و شهرسازی قزوین.

28. Clark, J Lopes. (2001). "City center revitalization in Portugal, Journal of Cities", Vol. 17, No. 1, pp. 19–31.
29. Deanna L. Wilkinson (2007), "local social Ties and willingness to intervene": Textured views among violent urban youth of Neighborhood social control Dynamics and situations Justice QUARTEY.
30. Fisher, Claude (1976) The Urban Experience, New York: Colombia University Press.
31. Guest, Avery; Lee, Barrette (1984), ‘How Urbanites Define Their Neighborhood’, Population and Environment, vol. 7, pp. 32- 56, Human Sciences Press.
32. Harvey, David (1985). The Urbanization of Capital, Oxford Basil Blackwell.
33. Klaus, Rachel; Law- Yon, Hubert (2000), “ What is a neighborhood? The structure and function of an idea, Environment and Planning”, volume 27. Pages 815- 26.
34. Lang, J. 2005. Urban Design; A typology of procedures and products. Oxford, Architectural Press.
35. Mitchell, A, “Literature Review on Social Entrepreneurship”, Canadian Center for Social Entrepreneurship. (1989).
36. Mitchell, J.K., Devin, N., and Jagger, K., (1989), A contextual model.
37. Neal, P. (2003). Urban village and the making of communities. London: Spon Press.
38. Oxford dictionary, 1989.
39. Porter, Michel; Ann, Habib (1999), “ A window on the new economy: Understanding the economic potential of the inner cities”. Inc. magazine, May, pp49- 50.
40. Rae, C., Bradley, F. (2012). EnergyAutonomy in Sustainable Communities—A Review of Key Issues. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 16(9), 6497-6506.
41. Sharmand. Consultant engineers: (1387). The research methods for developing cities and evaluation of experiences related to preparation and implementation if urban development projects in Iran. Tehran: Ayandegan publication.
42. The Oxford English dictionary. (2008). [book on CD-ROM]. 2nd ed. New York: Oxford University Press.
43. Wheeler, Stephen M.(2004), Planing for sustainability, Routledge London and New York.