تحلیل فضایی نابرابری در سکونتگاه های روستایی شهرستان سقز

نویسندگان

1 دانشگاه خوارزمی, ایران,

2 دانشگاه کردستان, ایران,

3 دانشگاه خوارزمی, ایران

چکیده

نابرابری های جغرافیایی به ویژه (نابرابری اجتماعی- اقتصادی)، در نواحی روستایی، فشار شدید مردم برای دریافت انواع خدمات و امکانات را در نواحی شهری به دنبال داشته است. وجود ناهماهنگی های فضایی و نابرابری در توزیع امکانات و خدمات به عنوان ویژگی اصلی ساختار فضایی سکونتگاه های شهرستان سقز قابل مشاهده است. برای جلوگیری از نابرابری های فضایی و ناپایداری مناطق؛ مطالعه، سنجش و سطح بندی سکونتگاه ها از لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات و تحلیل این نابرابری ها ضروری می نماید، تا شناخت لازم برای برنامه ریزی و مدیریت مناسب سرزمین بدست آید. پژوهش حاضر از لحاظ روش مطالعه، توصیفی- تحلیلی است. هدف اصلی پژوهش، سطح بندی همه جانبه نگر و یکپارچه دهستان های شهرستان سقز و تحلیل نابرابری های موجود است. بدین منظور، با استفاده از 7 شاخص (بهداشتی- درمانی، آموزشی، زیربنایی، فرهنگی، سیاسی- اداری، اقتصادی و خدماتی) و51 متغیر و بر اساس3 مدل (شاخص مرکزیت، کارکردی و میزان سنج گاتمن)، دهستان ها، رتبه بندی شدند و در نهایت، جهت دستیابی به اجماعی کلی و رتبه بندی نهایی مناطق از روش های ادغامی بردا و کپ لند استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که وضعیت برخورداری دهستان های این شهرستان نابرابر و دارای اختلاف چشمگیر است. از مجموع یازده دهستان شهرستان سقز، سه دهستان (سرا، گل تپه و ذوالفقار)، در سطح اول، به عنوان دهستان های (برخوردار)، و 4 دهستان (امام، تیلکوه،خورخوره و میرده) در سطح دوم، به عنوان دهستان های (نیمه برخوردار) و در سطح سوم به ترتیب 4 دهستان (تموغه، صاحب، ترجان و چهل چشمه غربی) عنوان دهستان های محروم شناسایی شدند. عدم تعادل در برابری امکانات، ناشی از دو عامل بیرونی و درونی است. عدم تعادل های فضایی در توسعه مناطق مختلف کشور به عنوان عمده ترین عامل موثر بیرونی و توزیع نامناسب امکانات خدمات، توزیع نامتوازن جمعیت، عدم وجود نظام سلسله مراتبی خدمات رسانی مطلوب، توزیع نامناسب راه های روستایی، فاصله و زمان دسترسی به مراکز خدمات رسانی (مرکز شهرستان) نیز به عنوان عوامل درونی موثر در نابرابری های موجود در شهرستان سقز، شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial analysis of inequality in rural settlements of Saqez city

نویسندگان [English]

  • Vahid Riahi 1
  • Hamed GHaderrmarzi 2
  • Hamidi Mohammadsaeid 3
1 Khwarazmi University, Iran
2 University of Kurdistan, Iran
3 Khwarazmi University, Iran
چکیده [English]

Geographical disparities, especially (socio-economic disparity), in rural areas, have resulted in the intense pressure of people to receive all kinds of services and facilities in urban areas. The existence of spatial inconsistencies and inequality in the distribution of facilities and services can be seen as the main feature of the spatial structure of settlements in Saqqez city. to prevent spatial inequalities and regional instability; It is necessary to study, measure and stratify the settlements in terms of facilities and services and analyze these inequalities, in order to gain the necessary knowledge for proper land planning and management. The current research is descriptive-analytical in terms of study method. The main goal of the research is comprehensive and integrated leveling of the villages of Saqqez city and analysis of existing inequalities. For this purpose, by using 7 indicators (health-therapeutic, educational, infrastructure, cultural, political-administrative, economic and service) and 51 variables and based on 3 models (centrality index, functio