با شروع جنگ جهانی اول در اروپا به تدریج دامنه این جنگ به سایر نقاط جهان از جمله آسیا و ایران سرایت نمود و ایران در مقام یک کشور بی طرف به اندازۀ کشورهای درگیر در جنگ و حتی بیشتر از آنها دچار آسیب گردید. این در حالی بود که علی رغم اعلام بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول دول متخاصم چندان به این موضع سیاسی ایران توجه ننمودند. تاکنون مطالعات متعدد سیاسی- تاریخی در مورد علل عدم رعایت موضع بی طرفی ایران در جنگ جهانی اول صورت گرفته است. لیکن در این مطالعات کمتر به مقتضیات ژئوپلیتیک نادیده گرفتن بی‌طرفی ایران توسط دول متخاصم و دسته بندی موضوعی آن ذیل مفهوم ژئوپلیتیک پرداخته شده است. مضمون اصلی مطالعات ژئوپلیتیک کلاسیک مشتمل بر مطالعۀ تأثیر جغرافیا در ابعاد طبیعی و انسانی در رفتار سیاسی کشورها در روابط بین الملل بوده است. در این پژوهش کوشش گردیده با اتکا به روش توصیفی- تحلیلی علل ناکارآمدی سیاست بی طرفی ایران در چارچوب موضوعات ژئوانرژی، ژئوکالچر و مقتضیات مربوط به جایگاه ژئواستراتژیک مورد بررسی قرار گیرد. یافته های تحقیق بیان‌گر آن است که مؤلفه قرارگیری ایران در کنار برخی از دولت های حاضر در جنگ به مثابه یک عامل ژئواستراتژیک و وجود ذخایر نفتی در جنوب غرب ایران به مثابه یک عامل ژئوانرژی از جمله مهمترین مولفه‌های سرایت جنگ جهانی اول به کشور ایران بود. همچنین استفاده ابزاری قدرت‌های حاضر در جنگ از اعتقادات اسلامی و مولفه‌های ملی‌گرایی مردم ایران به مثابه یک سیاست ژئوکالچری؛ سبب گردید دامنه این جنگ به درون قلمرو ایران نیز سرایت نماید.
آبراهامیان، یرواند ( 1379). ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
آوری، پیتر (1373). تاریخ معاصر ایران از تاسیس تا انقراض قاجاریه، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران: چاپخانه مصفا.
اتابکی، تورج (1387). ایران و جنگ جهانی اول؛ میدان نبرد قدرت‌های بزرگ، ترجمه مهدی حقیقت خواه، تهران: ققنوس.
اتوتایل ژیروید؛ دالبی، سیمون و پاول، روتلج (1380). اندیشه‌های ژئوپلیتیک در قرن بیستم، ترجمه محمدرضا حافظ نیا و هاشم نصیری، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امورخارجه.
اشرف، احمد (1359). موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران، تهران: انتشارات زمینه.
باست، الیور (1377). آلمانی‌ها در ایران، ترجمه حسین بنی احمد، تهران: انتشارات شیرازه.
بزرگمهری، مجید ( 1386). تاریخ روابط بین الملل 1870- 1945، تهران: انتشارات سمت.
بهار، محمدتقی (1379). تاریخ مختصر احزاب سیاسی در ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر.
بیات، کاوه ( 1369). ایران و جنگ جهانی اول: اسناد وزارت امورخارجه ایران، تهران: انتشارات سازمان اسناد ملی ایران.
تیلور، الن جان (1391). جنگ جهانی اول، ترجمه بهرام فرداد امینی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
جوادی، محمدجعفر و موسوی، لیلا ( 1391). رویکرد کارگزار محور و دیپلماسی ایران در جنگ جهانی اول، فصلنامه سیاست، دوره 44، شمارۀ 1، صص 118- 101.
حافظ نیا، محمدرضا ( 1385). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: انتشارات پاپلی.
حافظ نیا، محمدرضا ( 1381). جغرافیای سیاسی ایران، تهران: انتشارات سمت.
حیدری، غلامحسن (1384). ژئوپلیتیک فرهنگی یا ژئوکالچر، فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره 1، شمارۀ 1، صص 116-93.
رعنایی، شهین ( 1396). بررسی تأثیرات جنگ جهانی اول بر ساختارهای اجتماعی مناطق غرب ایران، فصلنامه پژوهش‌های تاریخی، دوره 9، شمارۀ 3، صص 32 -19.
رنجبر، محمدعلی و نوبخت، فرهاد (1397). تحلیلی بر نگرانی روس‌ها از نفوذ آلمان در ایران در نگ جهانی اول از منظر روزنامۀ آچیق سوز، فصلنامه مطالعات تاریخی جنگ، دوره 2، شمارۀ 3، صص 100- 81.
رنوون، پیر ( 1369). جنگ جهانی اول، ترجمه عباس آگاهی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
زرقانی، هادی و احمدی، ابراهیم ( 1398). انگارۀ دولت ملی در بینش ژئوپلیتیک پسامدرن، فصلنامه جغرافیا، دوره 17، شمارۀ 61، صص 53- 38.
سپهر، احمدعلی ( 1399). ایران در جنگ بزرگ(1914- 1918)، تهران: انتشارات بهزاد.
سیف، احمد (1390). بحران در استبدادسالاری ایران، تهران: آمه.
قوام، سیدعبدالعلی ( 1388). اصول سیاست خارجی و سیاست بین الملل، تهران: انتشارات سمت.
طباطبایی، عباس؛ زارعی، بهادر ؛ کامران، حسن و احمدی، سیدعباس (1401). بررسی روند شکل‌گیری هویت ملی در ایران از منظر قلمروخواهی، فصلنامه جغرافیا، سال 20، شمارۀ 72، صص 36- 19.
کاتب، ابوالفضل و احمدی، سیروس (1393). نظریه آیکونوگرافی و روند جداسازی سرزمین‌های ایرانی در قرن نوزدهم، فصلنامه مطالعات ملی، سال 15، شمارۀ 2، صص 3-24.
کاتوزیان، محمدعلی (1381). تضاد دولت و ملت در ایران، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشرنی
کاتوزیان، محمدعلی ( 1379). تاریخ انقلاب مشروطیت، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کسروی، احمد ( 1387). تاریخ هیجده سالۀ آذربایجان، تهران: انتشارات امیرکبیر.
کمالی، حبیب اله (1390). نقض بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول و پیامدهای آن، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال 4، شمارۀ 14، صص127- 150.
Hemati, Y. & Amiri, A. & Abasi, H. (2020). The role of surface water in sacred defense operations, Geographical Journal, Vol 18, No. 67, PP 142- 165. [Persian].https://mag.iga.ir/article_245477.html
Javadi, M, J & Mosavi, L. (2012). Agent-centric approach and Iranian diplomacy in World war(I), Journal of Politics, Vol 44, No.1, Pp 101- 118. [Persian].https://jpq.ut.ac.ir/article_51767.html
Kateb, A. & Ahmadi, S. (2014). iconography theory and the separation process of Iranian territories in the 19th century, Journal of National Studies, Vol 15, No. 2, Pp 3- 24. [Persian]. http://rjnsq.sinaweb.net/article_97265.html
Mirhydar, D & Badei, M & Zaki, Y & Mirahmadi, F. (2014). Mystery of political geography establishment, Ratzel or Torgo, Geographical Journal, Vol 12, No. 40, Pp 47- 70. [Persian].https://mag.iga.ir/article_701410.html
Ranaei, S. (2017). Investigating the First World war effects on western regions social structures of Iran, Journal of Historical Researches, Vol 9, No. 3, Pp 19- 32. [Persian].https://journals.ui.ac.ir/article_21780.html
Ranjbar, M & Nobakht, F. (2018). Analysis of the Russians' concern about Germany's influence in Iran during the First World War from the Achiq Soz newspaper perspective, Journal of War Historical Studies Journal, Vol 2, No. 3, Pp 81- 100. [Persian]. https://hsow.journal.araku.ac.ir/article_33990.html?lang=fa
Tabatabaei, A & Zarei, A & Kamran, H & Ahmadi, A. (2021). Investigating the process of national identity formation in Iran from the territorialism perspective, Geographical Journal, Vol 20, No.72, Pp 19- 36. [Persian].http://ensani.ir/fa/article/504090
لشگری, احسان. (1402). مؤلفه‌های اثر گذار ژئوپلیتیک بر نقض موضع بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول ( 1914- 1918). جغرافیا ( فصلنامه علمی انجمن جغرافیایی ایران), 21(77), 193-209.
MLA
احسان لشگری. "مؤلفه‌های اثر گذار ژئوپلیتیک بر نقض موضع بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول ( 1914- 1918)". جغرافیا ( فصلنامه علمی انجمن جغرافیایی ایران), 21, 77, 1402, 193-209.
HARVARD
لشگری, احسان. (1402). 'مؤلفه‌های اثر گذار ژئوپلیتیک بر نقض موضع بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول ( 1914- 1918)', جغرافیا ( فصلنامه علمی انجمن جغرافیایی ایران), 21(77), pp. 193-209.
VANCOUVER
لشگری, احسان. مؤلفه‌های اثر گذار ژئوپلیتیک بر نقض موضع بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول ( 1914- 1918). جغرافیا ( فصلنامه علمی انجمن جغرافیایی ایران), 1402; 21(77): 193-209.
', './data/iga/coversheet/31691653043.png'))
