ارائه الگوی برازش چالش‌های هیدروپلیتیکی پیرامون امنیت اقتصادی (مطالعه موردی: استان بوشهر)

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

استان بوشهر ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ افزایش ﺟﻤﻌﻴﺘ، فرایند ﺻﻨﻌﺘﻲ شدن، ﻛﻤﺒﻮﺩ ﺑﺎﺭﺵ، ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ و ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺑﻲ ﺭﻭﻳﻪ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺁﺏ ﺑﺎ چالش‌های هیدروپلیتیکی روبرو است. پژوهش حاضر در صدد ارائه الگوی برازش چالش‌های هیدروپلیتیکی پیرامون امنیت اقتصادی استان بوشهر است. روش این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت اکتشافی و از نظر داده ترکیبی است، به این ترتیب که داده‌های کیفی پژوهش از طریق واکاوی متون و رجوع به خبرگان به‌وسیلة ابزار مصاحبۀ نیمه‌ ساختار‌یافته که از طریق روش نمونه‌گیری نظری انتخاب شده بودند گردآوری گردید. در فاز کمی پژوهش، داده‌ها با استفاده از پرسشنامة محقق‌ساخته به کمک 165 نفر از کارشناسان حوزة آب و جغرافیای استان با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند ‌مرحله‌ای انتخاب شده بودند، جمع‌آوری گردید. تجزیه و تحلیل این پژوهش در دو بخش کیفی و کمی صورت گرفته است. در بخش کیفی از تحلیل مضمون و از طریق فرایند کدگذاری نظری در سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی انجام شده است. در بخش کمی با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و Smart-PLS در دو بخش تحلیل توصیفی و تحلیل استنباطی داده‌ها انجام شده است. نتایج حاصل از پژوهش در بخش کیفی نشان می‌دهد که دو نوع چالش هیدروپلیتیکی برون استانی و درون استانی تأثیرگذار بر امنیت اقتصادی استان، قابل تبیین است، و در بخش کمی نشان می‌دهد که مدل باز تولید شدة تجربی از برازش و همانندی نسبتاً مطلوبی با مدل مفهومی برخوردار است. زیرا نیکویی برازش (GOF) برای مدل پیشتهادی پژوهش برابر با 0/198 بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Presenting a fitting model of hydropolitical challenges around economic security (case study: Bushehr province)

نویسندگان [English]

  • Sayed Mahmood Alavi 1
  • Bahadour Zarei 2
  • Yashar Zaki 2
  • Sayed Mousa Hosseini 3
1 PhD student in political geography, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate Professor of Political Geography, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Associate Professor of Natural Geography, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Extended Abstract
Introduction
Water is an element whose presence is necessary for economic development, food production, improvement of living standards and health, survival of living organisms, etc. Lack of access to fresh water endangers food security and social and economic well-being. As one of the dry and semi-arid countries of the world in the Middle East region, Iran is one of the countries facing water shortage. Due to the rapid growth of the urban population, the quantitative and physical growth of industries, industrialization, and traditional agriculture that consumes a lot of water in Iran has created many hydro-political and environmental challenges. Being located in the arid and semi-arid region of the south of the country, Bushehr province receives a large part of its water needs from the water resources of the neighboring provinces of Fars, Kohgiluyeh and Boyer Ahmad, with successive droughts and little and irregular rainfall, thus it is facing a water challenge. Due to the existing conditions and the reduction of water resources in the neighboring provinces, there is a possibility of water cuts and conflicts, and hydro-political tensions within and outside the province. The lack of water, in addition to its effect on economic security and the creation of local and regional tensions, has faced a problem in the development process of this province and has led to the emergence of various insecurities in the province. It is predicted that if this trend continues, the province will face more hydro-political challenges in the future. The present study aims to present a fitting model of hydro-political challenges surrounding the economic security of Bushehr province. This research seeks to answer the question: Is the empirically reproduced pattern of hydro political challenges surrounding the economic security of Bushehr province adequate?
Methodology
In terms of the purpose, the present research is applied in terms of exploratory nature and in terms of mixed data, which means that in the qualitative phase of the research, semi-structured interviews with experts in the field of water and political geography, as well as indirect observation (reading of texts) were used. In the quantitative phase of the research, a survey study was used to collect data. Then, based on the organized themes of the qualitative phase, a researcher-made questionnaire was designed in the form of a five-point Likert scale, and after validation and reliability, 165 experts in the field of water and political geography of Bushehr province were selected using the multi-stage cluster sampling method. completed Finally, after coding, the research data were extracted and tested and interpreted using SPSS26 and Smart PLS statistical software in two sections, descriptive analysis and inferential analysis.
Results and Discussion
The findings of the research have been made in two parts, qualitative and quantitative. In the qualitative part, after analyzing the texts and semi-structured interviews with experts in the field of water and political geography, they have been analyzed, after the discovery and calculation of the conceptual model of the components of the hydropolitical challenges of Bushehr province, as well as the economic security indicators of Bushehr province, have been drawn. In the quantitative part, the data obtained from the questionnaire resulting from the qualitative phase of the research, which were distributed among the experts of the investigated organizations in Bushehr province; After coding, they were extracted and transferred to SPSS26 and Smart PLS software and analyzed and interpreted in two parts: descriptive analysis and inferential analysis. The independent variable of hydropolitical challenges of Bushehr province with 45.466 (with a test average or cut-off line of 36) and the dependent variable of economic security indicators with 80.392 (with a test average or cut-off line of 63) is above the average level, and therefore it indicates that The amount of hydropolitical challenges in Bushehr province is relatively high; Because this rate is higher than the standard level determined based on the total number of measured questions. The second and third hypotheses of the research have been confirmed at the error level of 0.01. But the first hypothesis considering that the T test value is below 1.96; Not confirmed.
Conclusion
The descriptive findings of the research show that the independent variable of the hydropolitical challenges of  Bushehr province is the average of 45.466 and its dimensions include extra-provincial hydropolitical challenges with an average of 6.406 and intra-provincial hydropolitical challenges with an average of 39.060 and the dependent variable of economic security indicators with an average of 80.3925 in the studied statistical population are higher than the test average or the cut-off line. Therefore, they are not in a favorable situation, because their level is higher than the standard level determined based on the total number of questions measured by the variables. The inferential findings of the research also show; the first hypothesis of the research "there is a significant effect between extra-provincial hydropolitical challenges and the economic security of the province" according to its T value of 0.848 is less than 1.96 and its significance level is greater than 0.05, so this hypothesis is rejected. The second hypothesis of the research "there is a significant effect between hydropolitical challenges within the province and the economic security of the province" its T value is 3.220 which is greater than 2.58. Therefore, its significance level is smaller than 0.01. As a result, the second hypothesis is confirmed. The third hypothesis of the research "there is a significant effect between extra-provincial hydropolitical challenges and intra-provincial hydropolitical challenges" and its T value is equal to 3.04, which shows that its significance level is smaller than 0.01. As a result, the third hypothesis is also confirmed. Therefore, according to the goodness of fit of this model, which is equal to 0.198, the general hypothesis of the research that the model of the effect of the hydropolitical challenges of Bushehr province on the economic prosperity of the province has the required fit, is confirmed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hydropolitical challenges
  • The goodness of fit
  • Economic security
  • Water resources
  • Water consumption
  • Bushehr province

مراجع

  1. باقری، مهرداد؛ مختاری هشی، حسین؛ گندمکار، امیر و خادم الحسینی، احمد (1402). شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر بحران آب در استان اصفهان، فصلنامه جغرافیا، دوره 21، شماره 77، صص. 29-13.
  2. بوربور، مجتبی و عباسی، مصیب (1400). تاثیر بحران هیدروپلیتیک بر زیست‌پذیری مناطق جغرافیای با تاکید بر جغرافیای مرزی ایران و افغانستان، فصلنامه علمی-پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، دوره 13، شماره 3، صص. 157-133.
  3. پاک زاد، فاطمه و پاک زاد، زهرا (1396). بررسی وضعیت هیدروپلیتیک ایران،‌ چکیده مقالات همایش دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا، دانشگاه خوارزمی، 8 اسفند، تهران.
  4. چناری، سمیرا، واثق، محمود و فرنام، زینب (1396). نقش ساختارهای مدیریتی در ایجاد چالش‌های هیدروپلیتیک ناشی از انتقال آب در ایران، مجله پژوهش‌های جغرافیای سیاسی، سال دوم، شماره 3، 80-55.
  5. حافظ­نیا، محمدرضا (1396). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک. مشهد: انتشارات پاپلی.
  6. خدامی، عباسعلی، احمدی، محمود و قربان‌نژاد، ریباز (1402). تأثیرات هیدروپلیتیک هورالعظیم بر آسیب‌های محیط‌ زیستی ایران و عراق، فصلنامه جغرافیا، دوره 21، شماره 77، صص. 11-1.
  7. ذکی، یاشار و نجفی، سجاد (1399). تعیین راهبردهای هیدروپلیتیکی ایران در حوضه آبریز اروند، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 52، شماره 4، صص. 1549-1529.
  8. زارعی، بهادر (1391). بنیادهای نظری جغرافیای سیاسی (با تاکید بر اسلام و ایران)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  9. سعیدی، جعفر و صادقی ده چشمه، ستار (1402). تحلیل سناریوهای پیامدهای امنیتی بحران آب در استان چهارمحال و بختیاری، فصلنامه جغرافیا، دوره 21، شماره 76، صص. 210-181.
  10. سویزی، محسن و محمدی، فریبرز (1390). نقش سرمایه اجتماعی در تأمین امنیت سرمایه‌گذاری، فصلنامه سیاستگذاری، دوره2، شماره 3، صص. 146-119.
  11. شرکت سهامی آب منطقه‌ای بوشهر (1399). گزارش وضعیت منابع و مصارف سالانه منابع آب استان بوشهر در سال آبی 99ـ‌1398، دفتر مطالعات پایه منابع.
  12. شرکت سهامی آب منطقه‌ای بوشهر (1400). سیمای آب استان بوشهر، دفتر مطالعات پایه منابع.
  13. شهبازی، نجفعلی؛ فروتن رمی، علی و صادقی عمروآبادی، بهروز (1400). شفافیت و امنیت اقتصادی؛ تحلیل کارکردی سازمان‌های اطلاعاتی، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 24، شماره 9، صص. 154-114.
  14. علیزاده، جعفر (1383)، هیدروپلیتیک هیرمند و تأثیر آن بر روابط سیاسی ایران و افغانستان؛ پایان‌نامة کارشناسی ارشد؛ دانشگاه تربیت مدرس.
  15. کاویانی راد، مراد (1397). امنیت زیست محیطی ایران. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  16. کاویانی راد، مراد، ساسان پور، فرزانه و نصرتی، حمیدرضا (1398). واکاوی مفهوم امنیت آب از منظر جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره 11، شماره 1، صص. 59-23.
  17. کاویانی راد، مراد و صدر انیا، حسن و نصری فخرداوود، صدیقه (1401). تاثیر بحران کم آبی بر مناسبات هیدروپولیتیک ایران و عراق، فصلنامه آمایش سیاسی فضا، دوره 4، شماره 2، صص. 125-112.
  18. ماندل، رابرت، (1388). چهره متغیر امنیت ملی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  19. مختاری هشی، حسین و کاویانی راد، مراد (1398)، پردازش مفهوم هیدروپلیتیک، نشریه آب و توسعه پایدار، دوره 6، شماره 2، صص.26-15.
  20. مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی (1400). بررسی تحلیلی شرایط موجود و تبیین وضعیت آینده بحران آب در کشور، دفتر مطالعات زیربنایی (گروه آب).
  21. Eftekhari, A. (2013). Societal security: Islamic approach, Institute for Humanities and Cultural Studies [In Persia].
  22. Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservables variables and measurement error,Journal of HighTechnology Management Research,Vol. 11, No.1, pp.137-153.
  23. Han, X., & Webber, M. (2020), Assembling dams in Ghana: A genealogical inquiry into the fluidity of Hydroplitics. Political Geography, No.78, pp.102-126.
  24. Jankielsohn, R. (2012). Defining Hydropolitics: The Politics Of Water Insouth Africa, Joernaal 37(1).at: journals. ac. za/index. php/ jch/ article/ download/ 214/207.
  25. Kehl, Jenny R. (2011). “Hydropolitical Complexes and Asymmetrical Power: Conflict, Cooperation and Governance of International River Systems”. Journal of WorldSystems Research, American Sociological Association, Vol. 17, No 1.
  26. McQuarrie, P. (2003). Water Security in the Middle East: Growing Conflct Over Development in the Euphrates-Tigris Basin, Trinity College, Dublin.
  27. Mustafa, D. (2007). Social construction of hydropolitics: The geographical scales of water and security in the Indus.
  28. Rai, S. P., Wolf, A. T., Sharma, N., & Tiwari, H. (2017). Hydropolitics in transboundary water conflict and cooperation. In River system analysis and management, pp. 353–368. Springer.
  29. Rogers, S. & Crow-Miller, B. (2017). The politics of water: a review of hydropoltical frameworks and their application in China. Wiley Interdisciplinary Reviews: Water, Vol.4, No.6, pp.12-39.
  30. Rostami, Farzad& Naderi, Masoud (2013), Water shortagecrises and rupture in national security, International Reseach Quarterly, No, 15 [in Persian].
  31. Tenenhaus, M., Vinzi, V., Chatelin, Y. & Lauro, C.,(2005)., PLS modeling path, omputational Statistics and Data Analysis, Vol.48, No.1, PP. 159-205.
  32. Turton, A. and Henwood, R. (2002). Hydropolitics in the developing world: a southern African perspective, first published by African Water Issues Research Unit Centre for International Political Studies (CIPS) University of Pretoria, South Africa.
  33. Wetzels, M., Odekkerken-Schroder, G. & Van Oppen, C. (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration, MIS Quarterly, Vol.33, No.1, pp. 177.
  34. Wysokińska, Z. (2013). Transition To a Green Economy in The Context Of Selected European And Global Requirements For Sustainable Development, Comparative Economic Research, Vol.16, No.4, pp. 203-226.
جغرافیا ( فصلنامه علمی انجمن جغرافیایی ایران)
دوره 21، شماره 79
زمستان1402، صفحۀ 200-1.
دی 1402
صفحه 63-84

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار